Excursie 21 april 2012 naar de molen in (tekst Willy Wartenberg)  

21 april was het weer zover, de jaarlijkse excursie binnen Brabant.
Dit maal brachten we een bezoek aan twee beltmolens, de St. Antoniusmolen in Eerde en de Pegstukken in Schijndel.

Normaal gesproken hebben we op excursie altijd mooi weer en geen wind. Nu echter hadden we regen, wind en was het frisjes. Bij De Pegstukken regende het flink en dat paste helaas een beetje bij het plaatje. Molenaars Aad Vermeltvoort en Reinier Pijnenburg waren blij met de positieve aandacht en schetsen een beeld van een moeizaam werkende molen. Met twee stenenkoppels, waarvan een elektrisch werkt. Echter, het windaangedreven stenenkoppel bleek na de laatste restauratie niet stabiel. Omdat ook molenbouwer Adriaens niet lekker meewerkt, proberen de molenaars alles (met eigen onderdelen) om de molen weer lekker aan de gang te krijgen. We wensen de mannen veel succes.

Een voordeel voor ons was dat de loper in de steenkraan hing. Een mooi gezicht, voor de toerist.

Sterk positief punt was de DVD van de molen, gemaakt door de Lokale omroep. Een professioneel staaltje werk wat je in veel omstandigheden kan gebruiken.

In Schijndel hebben in het verleden ongeveer 8 molens gestaan. Zowel in Eerde als in Schijndel zien we dat er veel gemalen wordt voor veevoer en dat het mengen van het voer onderdeel uitmaakt van het maalproces. Hoewel we Sint Victor kennen als de beschermheilige van de molenaars zien we vooral aan de St. Antoniusmolen dat de beschermheilige van de agrariërs hier bepalend is geworden.

Zoals gezegd waren we de dag gestart bij de “Eerdse molen” (zie ook www.eerdsemolen.nl). Het is niet te doen een kloppend verhaal op te schrijven in minder dan 10 kantjes. Wanneer je dit bezoek gemist hebt, ga er dan beslist een keer heen en laat je verrassen door eigenlijk een nieuwe molen in 2012! Natuurlijk zijn we al bevooroordeeld door het eerdere bezoek aan molenmaker John de Jong, waar de kap werd gemaakt. Ook zijn een aantal leden van de club aanwezig geweest bij het plaatsen van de kap op deze molen.

Binnen kampt men met bijna een luxe probleem. Omdat er zoveel materiaal bewaard is gebleven moet men bijna kiezen in welke staat (periode) men de molen wil herstellen. Een verwarmde vergaderruimte, een afgegraven belt waarin een doorgang is gemaakt waar muurschilderingen een sfeer geven van de oude tijden, bijna een oorlogsmuseum klaar, twee nieuwe maalstoelen en alles gericht op snelheid.  Ook elektrisch malen komt terug met het materiaal dat al eerder dienst deed. Als dit ooit eens zou kunnen in den Bosch….. Men lijkt ook alles mee te hebben wanneer goede molenstenen worden teruggevonden onder een boerenschuur, blauwe Duitse stenen.

Geen wonder dat molenaar Erwin Janssen soms over zijn woorden valt van enthousiasme. Wat een project is dit, ook door het oorlogsverleden van de molen. Wat een verhalen! Een dergelijk project slaagt omdat de molen in Eerde van iedereen is. De kerk en de molen maken deel uit van een stuk gemeentegeschiedenis dat ongelooflijk is.

De kap hebben we nu ook van binnen uit gezien, dus ook het neutenkruiwerk. Nogmaals, gaat het zien!

Foto’s Wilma en Liesbeth Verhoeven

Contributie (Piet Lemmens)

Van de 116 leden hebben er nu 83 betaald. Aan de leden, die niet automatisch laten incasseren betalen en nog niet betaald hebben voor 2012, het verzoek om zo spoedig mogelijk uw contributie te voldoen op bankrekening RABO BANK nr. 1087.63.102. Alvast bedankt; het bespaart mij het uitsturen van herinneringen.

Ledenwerving (René Vogels).

Meer draagvlak voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige

’s-Hertogenbosch blijft een belangrijke zaak. Regelmatig melden zich nieuwe leden aan, soms ontvallen leden ons. De stand is 116 leden en 1 erelid.

We blijven op weg naar de 125. U, beste lezer van deze nieuwsbrief, blijft de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden. Brochures over de vereniging zijn bij het bestuur op te vragen. U kunt daarmee mensen interesseren lid te worden. Immers, voor meer draagvlak is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere sympathisanten, zich bij ons aansluiten. Wijs de eventuele belangstellende(-n) ook op onze website: www.bosschemolens.nl

Stichting Herbouw Bossche Molens (Liesbeth Verhoeven).

Het dagelijks Bestuur van de Stichting Herbouw Bossche molens heeft voor de vakantie nog een gesprek gehad met wethouder Schouten en enkele ambtenaren. M.b.t. de door hen aangedragen mogelijke locaties voor herbouw en de door de SHBM en werkgroep molens voorgestelde locaties zal binnenkort het haalbaarheidsonderzoek worden gestart, met medewerking van o.a. Avans Hogeschool. De nauwe samenwerking van de Stichting met de Molenwerkgroep van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch en onze vereniging is hiervoor onontbeerlijk.

Excursieprogramma 2012 (Wim Jansen)

Op zaterdag 22 september 2012 brengen we, wederom met een bus, een bezoek aan drie industriemolens in de provincie Overijssel, nl. de Passiebloem in Zwolle (oliemolen), Molen Terhorst (pellen van rijst en gort) in Rijssen en de bolwerkmolen van Deventer (houtzaagmolen). De mail met de uitnodiging hebt u inmiddels ontvangen. Ook niet-leden kunnen deelnemen. Mensen uit uw familie of kennissenkring, die dan mee willen gaan, zijn van harte welkom. De kosten voor de excursie zijn € 20 voor leden, € 30 voor introducés. Zoals vermeld in de uitnodiging, zelf uw lunch met drinken (niet in glaswerk op verzoek van de busonderneming) meenemen; in de bus op weg naar de 2e of 3e molen - al naar gelang uw honger - kunt u deze nuttigen. Opgeven bij Wim Jansen (06-51327115 of per e-mail: jansen92@kpnplanet.nl) vóór 17 september. Betalen op bankrekeningnr.1087 63 102 van de RABO bank t.n.v. vereniging Vrienden van de Molens van ’s-Hertogenbosch o.v.v. excursie 22 september 2012.

Vakantie en molens (René Vogels foto’s en tekst)

Zoals in de vorige Nieuwsbrief al vermeld gaf Frans Hollander, een van onze leden en collega-molenaar op de Standerdmolen Rosmalen, mij enkele molentips voor mijn vakantie in Frankrijk, ons favoriete vakantieland, met hier en daar nog een molen… We zouden de kastelen langs de Loire en de Cher gaan bezoeken. Na een week kastelen kijken hadden we voor onszelf een “break” voorgenomen van minimaal een “molendag” en dat trof.

In de buurt van Chateau Chambord namen we een camping municipal in Muides s. Loire aan de D951 tussen Blois en Orléans.  We hadden enkele watermolens en twee windmolens op het oog.

In de vorige Nieuwsbrief verhaalde ik over een “moulin cavier” met het bijzondere wieksysteem van Berton dat je alleen in Frankrijk tegenkomt. Ik beloofde terug te komen met een verhaal over een bijzondere standerdmolen met dwarsgetuigd wieksysteem. Dit wieksysteem kwam in de Middeleeuwen veel voor. De dwarsgetuigde standerdmolen van Talcy, een stadje iets ten NW van Mer aan de A10 tussen Blois en Orléans.  Vind je een molen niet genoeg breng dan ook een bezoek aan het Chateau! Maar wij hadden voorlopig genoeg kastelen gezien. Helaas was de molen gesloten maar aan de buitenkant waren genoeg zaken te zien die mijn molenhart soms sneller deden kloppen. Op zo’n 20-tal onderdelen was er een bijzonderheid in de bouw en/of constructie.

De foto’s geven hiervan een indruk.

Molenwandeling (Liesbeth Verhoeven) In het jaar 2007 in het kader van het Nationale Molenjaar is op 28 mei voor het eerst een deel van de Molenwandeling door ca. 45 leden van onze vereniging gelopen. Deze wandeling gaat langs de locaties op de stadswallen waar ooit molens hebben gestaan. Informatie en afbeeldingen van deze molens en oude kaarten had ik toen verzameld in een map. Het was altijd de wens om deze wandeling met gebruik van moderne communicatiemiddelen te kunnen maken. Daarom is in samenwerking met de werkgroep molens een verzoek gedaan aan het KW1C- college om studenten in het kader van de community-week onze wandeling voor deze communicatiemiddelen geschikt te laten maken. Samen met 4 leerlingen van het KW1C heb ik in mei jl. 4 dagen gewerkt om dit te realiseren. Gekozen is om de gegevens in QR-code vorm beschikbaar te maken. Echter, omdat onze stad nog bezig is met beleidsregels op te stellen t.a.v. het aanbrengen van dergelijke codes, staan deze codes nu alleen nog op papier.

De totale wandeling heb ik gelopen met deze 4 studenten en deze duurt 2½ tot 3 uur.  Een van de afbeeldingen die gebruikt wordt is de aquarel van Von Bonstetten met de Molen Nooitgedagt op Bastion Maria.
(foto Liesbeth Verhoeven tijdens tentoonstelling in NBM)

Overleg gaat plaatsvinden met het bestuur van de Kring m.b.t. het invoegen in bestaande stadswandelingen of een afzonderlijke Molenwandeling.

Website (Liesbeth Verhoeven)

Half april 2012 telden we de 4775e hit (was 4364e begin april 2012) op onze website www.bosschemolens.nl . Als u de site bezoekt vergeet dan het “Gastenboek” van de website niet.

Tot slot

Het zou geweldig zijn als u uw uiterste best zou willen doen om weer een of meer leden te werven voor onze vereniging. Op deze wijze wordt het draagvlak voor de terugkeer van een of meer windmolens in ‘s-Hertogenbosch steeds groter. Doe uw best.

De volgende nieuwsbrief verschijnt waarschijnlijk in november/december 2012.


Uw bestuur   

Jaaropening dd. 8 januari 2012 (Liesbeth Verhoeven)  

Van 14.00-16.00 uur kwamen 19 leden, 31 buurtbewoners en introducés om elkaar Nieuwjaar te wensen; 6 leden hadden zich afgemeld. Het weer zat mee, af en toe een spatje, niet noemenswaard.

De molen was opgezeild en voorzien van feestvlaggetjes, 1 Brabantse vlag, en 3 Nederlandse vlaggen. Bij vlagen waaide het zo hard dat de zeilen een stuk teruggenomen moesten worden omdat de molen anders over de 60 einden draaide. Dit jaar waren er 5 kinderen die zeer geïnteresseerd de rondleiding volgden.

Onze stadsmolenaar moest verstek laten gaan i.v.m. een heupoperatie. Frans Hollander werd voorgesteld als de 3e molenaar op de molen. Hij gaat 2 maal per maand op zaterdag de molen laten draaien, René en Piet elk 1 maal. Frans heeft weer enkele modelletjes meer gemaakt, aan de hand waarvan het werk in de molen uit te leggen is: de steenkraan,de licht, luiwerk, wiekenas en wieken, handmolen, naast kast en koningsspil in de standerdmolen en kollergang. Er was ook een oude handmolen waar kinderen evt. met wat hulp graan kunnen malen.

De pers hebben we ook weer gehaald. In de Rosbode en op Bastion Oranje heeft een stukje gestaan van de hand van Rob Hoogeboom. Voor het Brabants Dagblad wilde journaliste Rianneke Huibers graag een gesprek met Frans. Dat resulteerde in een aardig stuk in de krant van dinsdag 17 januari. Piet, Frans en niet te vergeten Wim en Richard, bedankt weer voor jullie inzet om het tot een succes te maken.

Kort Verslag Algemene ledenvergadering (ALV) 3 maart 2012 (Liesbeth Verhoeven)

In de vertrouwde omgeving van de Stallen van café De Smidse is de ALV op bovenvermelde datum gehouden in aanwezigheid van 22 leden; 26 leden hadden zich afgemeld. Het verslag van de ALV 2011 en het jaarverslag 2011 zijn goedgekeurd; het financiële verslag 2011 is door de kascommissie in orde bevonden; Het bestuur is décharge verleend voor het gevoerde beleid; de begroting voor 2012 is goedgekeurd. In de kascommissie is Rob Hoogeboom afgetreden met dank voor zijn inzet daarin gedurende 2 jaar. Dorry Derhaag – Doomernik is toegetreden als aspirant lid.  De contributie blijft ongewijzigd. Frans van Eenbergen en Liesbeth Verhoeven zijn herkozen in hun huidige functie in het bestuur.

Na een korte pauze om 15.00 uur zijn achtereenvolgens vertoond

* de DVD met fotocollage van de realisatie van de Kollergang, gemaakt door lid Hans Peltzer met foto’s van Wilma Verhoeven, Rob Hoogeboom en Liesbeth Verhoeven en

* de PowerPoint Presentatie over de herbouw van een klimaatmolen in het Willemspoortgebied, gemaakt door Bert van de Wijgert en Liesbeth Verhoeven met een gedreven toelichting door René Vogels.

Contributie (Piet Lemmens)

De contributie per automatische incasso is nu nog in etappes van maximaal 30 per maand geïnd. Vanaf volgend jaar is het contract met de bank daarvoor zo gewijzigd, dat alles in 1 maand kan. Aan de leden, die niet per automatische incasso betalen, het verzoek om zo spoedig mogelijk uw contributie te voldoen op bankrekening RABO BANK nr. 1087.63.102. Alvast bedankt; het bespaart mij het uitsturen van herinneringen.

Ledenwerving (René Vogels).

Meer draagvlak voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige ’s-Hertogenbosch blijft een belangrijke zaak. Regelmatig melden zich nieuwe leden aan, soms ontvallen leden ons. De stand is nog steeds 115 leden.

We blijven op weg naar de 125. U, beste lezer van deze nieuwsbrief, blijft de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden. Brochures over de vereniging zijn bij het bestuur op te vragen. U kunt daarmee mensen interesseren lid te worden. Immers, voor meer draagvlak is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere sympathisanten, zich bij ons aansluiten. Wijs de eventuele belangstellende(-n) ook op onze website:  www.bosschemolens.nl

Molenboek ’s-Hertogenbosch (Liesbeth Verhoeven)

Op zaterdag 7 april 2012 is de onderzoeksgroep weer bij elkaar geweest in het stadsarchief om voor de 15e maal te vergaderen over de voortgang van hun onderzoek. Er is niets anders te melden dan dat we nog steeds verder gaan met het onderzoek. Het punt co-auteuren en financiering heeft nog steeds de aandacht.

Mocht iemand van u of een kennis van u interesse hebben om de groep daadwerkelijk te ondersteunen meldt u dit dan bij René.

Molenboek Rosmalense molens (Liesbeth Verhoeven)

Het verschijnen van het boek over “de molens van Rosmalen” heeft de afgelopen periode iets minder aandacht gehad. Binnenkort zouden de acties worden hervat om geld bij elkaar te sprokkelen voor de uitgave. Dit zal door de verhuisplannen van de voorzitter pas in de 2e helft van dit jaar kunnen beginnen.  Het bestuur zal u op de hoogte houden van de vorderingen. In de ALV van 3 maart heeft het bestuur wel al toestemming (Statuten: Art.11.2 & 3) gevraagd en gekregen om t.z.t. een overeenkomst aan te gaan met een drukker om het boek te laten drukken.          

Stichting Herbouw Bossche Molens (Liesbeth Verhoeven).

De Stichting Herbouw Bossche molens, in februari 2011 opgericht heeft nu een bestuur bestaande uit 7 leden. Het logo van de stichting is klaar voor publicatie. Met het bidboek “Rosmolen van Leeghwater” en de  powerpointpresentatie van de klimaatmolen zijn inmiddels door Elly de Jonge, Guus Paanakker , René Vogels en Rob van den Bosch presentaties gehouden voor de fracties van de gemeenteraad. Er is een nauwe samenwerking van de Stichting met de Molenwerkgroep van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch en onze vereniging.

Excursieprogramma 2012 (Wim Jansen)

A. Op 21 april 2012 brengt de excursie ons, met eigen vervoer, naar de St.Antoniusmolen in Eerde (gemeente Veghel). Na ontvangst met koffie/thee is de molen en het molenmuseum te bezichtigen. Vervolgens gaat de reis richting de molen De Pegstukken in Schijndel.

B. Op zaterdag 22 september 2012 zullen we, wederom met een bus, een bezoek brengen aan drie industriemolens in de provincie Overijssel, nl. de Passiebloem in Zwolle (oliemolen), de molen van Deventer (houtzaagmolen) en Molen Terhorst (pellen van rijst en gort) in Rijssen. T.z.t. krijgt u via de mail de uitnodiging. Ook niet-leden kunnen deelnemen. Kent u mensen in uw familie of kennissenkring, die dan mee willen gaan, zij zijn van harte welkom. De kosten voor de excursie hoort u eind augustus.

Vakantie en molens (René Vogels)

Frans Hollander, een van onze leden en collega-molenaar op de Standerdmolen Rosmalen, gaf mij enkele molentips voor mijn vakantie in Frankrijk, ons favoriete vakantieland, met hier en daar nog een molen… We zouden de kastelen langs de Loire en de Cher gaan bezoeken. Na een week kastelen kijken hadden we voor onszelf een “break” voorgenomen van minimaal een “molendag” en dat trof.

In de buurt van een van onze laatste kastelen (Ch. Chambord) namen we een camping municipal in Muides s. Loire aan de D951 tussen Blois en Orléans.

We hadden enkele watermolens en twee windmolens op het oog.

De dwarsgetuigde standerdmolen van Talcy (iets ten NW van Mer aan de A10 tussen Blois en Orléans) is een afzonderlijke bespreking waard. Daarover een volgende keer…

De laatste molen op onze “molendag” bracht ons weer in de buurt van onze camping. Hadden we de hele dag gereden (en gezocht), stond hij op 2500 meter in het naastgelegen dorp Nouan-s-Loire (gem. St.Laurent-Nouan) ook aan de D951…

Hier klikken om te bewerken.

Onthulling Monument Rosoliemolen in Rosmalen (Liesbeth Verhoeven)  

Op 11 september was het dan zo ver: de onthulling van de Kollergang, onderdeel van een rosoliemolen vond plaats.  Hier volgt een korte opfrissing van het beloop van plan tot realisatie. Reeds in 2005, resp.2007 was het idee opgekomen bij uw voorzitter om met de kollergangstenen, geplaatst bij de standerdmolen in Rosmalen, een rosoliemolenmonument te maken en aan te bieden aan de gemeente ter gelegenheid van het 1e lustrum van de Vereniging in 2010. Na veel overleg, instellen van een bouwcommissie, historisch onderzoek in archieven, goedkeuring van de bouwaanvraag, sponsoren vinden, het leggen van de 1e steen eind 2010, startte begin april 2011 de 1e fase met het grondwerk, het storten van de fundering, het metselen van de onderbouw en het aanbrengen van het doodbed. In juni volgde de 2e fase met het verhuizen van de kollergangstenen naar hun nieuwe plaats en het monteren in het steenraam op het doodbed. Daarbij werd een inscriptie ontdekt op de grootste steen AO 1708 KT, anno 1708 en initialen maker. De steen is dus ouder dan de vergunning van de rosoliemolen( 1844).

Vanaf eind juni liep de 3e fase van afwerken, aanbrengen van de belettering, uitnodiging aan B&W om de onthulling te verrichten, uitnodiging van sponsoren en genodigden. De nazaat van de laatste eigenaar de heer van de Mortel werd uitgenodigd. Er werd een etiket ontworpen voor een kleine attentie voor donateurs en medewerkers aan de realisatie van dit idee.  Dit was een flesje lijnolie, geslagen op de Kilsdonkse molen.

Zoals gezegd aan het begin, op 11 september jl. was het zover. Om 14.00 uur werd de bijeenkomst geopend door 3 blazers van de Stadspijpers (door Dorry Derhaag geregeld). Na een inleidend woord van voorzitter René Vogels riep hij een voor een de medewerkers en sponsoren naar voren. Zij kregen daarbij de attentie aangeboden door de secretaris Liesbeth Verhoeven.

Vervolgens onthulden de twee 1e steenleggers Stijn Kenter en Wim Jansen jr. de  plaquette ter herinnering daaraan. Daarop gaf René wethouder mr. Huib van Olden het woord. Hij verrichtte de onthulling door de Bossche vlag van het informatiebord te trekken. In zijn woordje daarna prees hij de inzet van de vereniging om dit monumentje tot stand te brengen en deelde hij mee dat het gemeentebestuur het besluit had genomen het monument in dank te aanvaarden.

Na het maken van een Tableau de la Troupe was er onder het genot van een hapje en drankje in Don Arroyo nog een gezellig samenzijn. Daar werd aan nazaat burgermeester Roderick van de Mortel een klein boekje overhandigd met gevonden gegevens over de molen van zijn voorvader en enkele foto’s van de realisatie van het Kollergang-monument. De wethouder kreeg een map “Van Idee tot Realisatie”, beginnend met de vermelding van de vondst van de stenen aan de Graafsebaan in 1983 tot de onthulling. Later is deze map nog aangevuld met foto’s van 11 september.  

Molenboek (Liesbeth Verhoeven)

Op zaterdag 4 februari 2012 komt de onderzoeksgroep weer bij elkaar in het stadsarchief om voor de 15e maal te vergaderen over de voortgang van hun onderzoek. Er is niets anders te melden dan dat we nog steeds verder gaan met het onderzoek. Het punt co-auteuren en financiering heeft nog steeds de aandacht.

Mocht iemand van u of een kennis van u interesse hebben om de groep daadwerkelijk te ondersteunen meldt u dit dan bij René.

Molenboek Rosmalense molens (Liesbeth Verhoeven)

Het verschijnen van het boek over “de molens van Rosmalen” heeft de afgelopen periode iets minder aandacht gehad. Binnenkort worden de acties hervat om geld bij elkaar te spronkelen voor de uitgave. Het bestuur zal u op de hoogte houden van de vorderingen. Indien nodig, zal het bestuur u in een (evt. extra) ALV toestemming (Statuten: Art.11.2 & 3) vragen een overeenkomst aan te gaan met een drukker om het boek te laten drukken. In dat geval zal op die vergadering ook het dekkingsplan (subsidies, donaties, voorverkoop) van deze overeenkomst worden gepresenteerd, waarna u het laatste woord in dezen hebt.  

Verslag excursie van 24 september 2011 (Willy Wartenberg)

Voor de tweede maal gingen we relaxed met de bus op excursie. Ditmaal richting de oude Rijn (Alphen aan den Rijn en Leidschendam) met 26 leden en één aspirant-lid. We troffen een geweldige nazomerdag en zoals gebruikelijk helaas nauwelijks wind. En “met de wind van gisteren kun je niet malen” (aldus een spreukentegeltje in  de Putmolen).

De eerste stop betrof de Molenviergang van Aarlanderveen. Terwijl op Kinderdijk de functie van de molens vrijwel vervangen is door een groot gemaal is deze viergang nog in gebruik. De reden om de molens te laten staan is dat men i.p.v. deze viergang tenminste drie gemalen had moeten bouwen. Het is de enige nog werkende molenviergang ter wereld.

De molenaar van de Putmolen ontving ons met lekkere koffie. De Putmolen bleek een vijzelmolen (houten achtkanter) met verrassend veel ruimte op de benedenverdieping. De viergang kent een opvoerhoogte van ongeveer 4.75 meter zodat de vier molens op die manier zorgen voor droge voeten in de polder.

Ook de manier van leven van deze molenaars wordt steeds interessanter, het lijkt bijna een uitstervend ras. Dat blijkt ook wel wanneer de molenaar uitlegt dat hij een half salaris krijgt voor de 1000 draaiuren die hij moet leveren. De andere inkomsten komen van de melkkoeien die hij erop na houdt. Vaak hebben de molenaars een baan erbij maar wel met de afspraak dat het draaien van de molen altijd voor gaat. Een te hoog waterpeil samen met voldoende wind betekent maar één ding: draaien.

Grappig is ook dat de andere drie molens van de viergang gezamenlijk moeten draaien om het waterpeil in hun eigen deel weer binnen de perken te houden. Dus nooit tegelijk op zomervakantie, denk ik dan. Een kort bezoek aan molen nummer 3, de Bovenmolen, laat zien dat een molen met een scheprad veel minder ruimte heeft op de begane grond. De molenaar is er geboren en het is bijna zijn roeping om de molen te onderhouden.

Voordat we toe zijn aan het klapstuk nog even iets over water en tellen. Op weg naar de derde te bezoeken molen, de wipmolen in Leidschendam, kwamen we door de vele wegen en het rijden door een waterrijk gebied in de knel. Terwijl wij de molen met “vier vollen” zagen draaien, stapten we uit de bus en bleken we toch verder weg dan we dachten. Er zat nl. nog een wetering tussen en een brug was niet in de buurt. Een noodplan werd bedacht, eerst lunchen bij AC, de wipmolen overslaan en dan direct door naar het klapstuk. Bij het instappen na de lunch waren we collega Nico Coppens vergeten. Ik had geteld, excuus! Toen we erachter kwamen zaten we bijna in de file op de A4 waardoor het handiger bleek om de groep eerst af te zetten in de buurt van de laatste molen, “de Salamander” in Leidschendam.

Dat was het klapstuk, houtzaagmolen “de Salamander”. Het deed me een beetje denken aan de andere juweeltjes die we tijdens de eerdere excursies hebben gezien zoals de Collse watermolen, papiermolen “de Schoolmeester” en de oliemolen in Zaandam. Wat een prachtmolen! Een toonbeeld van een ambachtelijke molen en nog steeds in bedrijf. Hoewel de molen slechts zes keer per jaar op windkracht kan zagen, is de motor in staat om tweemaal per week zaagopdrachten uit te voeren. Vaak gebeurt dit voor scheepsbouw, molenmakers en muziekinstrumentenbouwers. Geweldig!

De geur hangt nog in mijn neus! De dikste boom die ooit gezaagd is blijkt een diameter te hebben gehad van meer dan 1 meter. Veel groter is het zaagraam ook niet. Op een grote slee worden de boomstammen langs de zaagbladen getrokken. Hierdoor wordt de boom meteen in meerdere planken gezaagd. Een fantastisch gezicht. “Zoals altijd wint wind, en houdt hout geen stand”.

Het aangeleverde hout moet 2 jaar uitwateren zodat de groeisappen uit het hout zijn. Daarmee wordt het hout ook oninteressant voor houtworm. De locatie van de molen aan de Vliet is een plaatje. Een aanrader voor de leden die niet zijn mee geweest. Dus ga de volgende keer gewoon mee, dan hoef je het allemaal niet te missen!

Moe maar voldaan gingen we weer op huis aan. Rond 18:00 uur waren we terug in

’s-Hertogenbosch met 26 mensen. Jawel 26, want René had met toestemming de bus eerder verlaten.

Herbouw van molen(s) (Liesbeth Verhoeven).

De Stichting Herbouw Bossche molens, in februari jl. opgericht, is bezig met het uitbreiden van het bestuur. 1 persoon is al bereid gevonden zitting te nemen, met 2 anderen wordt binnenkort overlegd. Het logo van de stichting is bijna klaar voor publicatie. Er is een bidboek “Rosmolen van Leeghwater” en een powerpointpresentatie van de klimaatmolen gemaakt om de boer op te kunnen gaan om draagvlak  en ondersteuning voor de plannen te verkrijgen . Er is een nauwe samenwerking van de Stichting met de Molenwerkgroep van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch en onze vereniging.

Vakantie en molens

Nieuwe rubriek in de Nieuwsbrief waarvoor ook u info kunt opsturen.

DE  MOLENS VAN HET ALPBACHDAL (Liesbeth Verhoeven)

Reeds jaren gaan wij op vakantie naar een klein plaatsje in Tirol, Alpbach in het Alpbachtal, 10 km van de Inntalautobaan-afrit Kramsach/Rattenberg.

Het Alpbachdal is een klein keteldal, d.w.z. dat er geen doorgaand verkeer in het dal is. De toegangsweg is de enige weg.  In 1967 is er een brug aangelegd waardoor grote bussen het dorp kunnen bereiken. Het dorp is bekend om zijn Alpbacher Baustil (verplicht) en het Europees Forum dat sinds 1945 jaarlijks in augustus wordt gehouden. Het dorp ligt op 1000 m hoogte op de zonzijde van de Gratlspitz (1898), die het afscheidt van het Inndal. Het wordt van de Wildschönau afgescheiden door de Schatzberg (1899m) , van het Gerlosdal door o.a. de Große Galtenberg van 2424 m,  van het Zillertal door de Wiedersbergerhorn (2127m). Tussen al die bergen liggen “Graben” vanwaar uit bergstroompjes zich samenvoegen en tenslotte de Alpbach vormen.  Een ideale situatie om gebruik te maken van de kracht van het water. In het dorp en zijn onmiddellijke omgeving hebben dan ook maar liefst 25 watermolens gestaan. Aan sommige beken stonden meerdere molens op diverse hoogtemeters.  Meerdere boeren maalden hun graan op 1 molen.  De boerderijen stonden (en staan nog) meestal met twee bij elkaar.  De molens zijn in de vijftiger/zestiger jaren allemaal buiten gebruik geraakt, omdat het graan, door het verbeteren / verbreden van de wegen, makkelijker naar het begin van het dal bij de Inn gebracht kon worden waar een meelfabriek was gebouwd. Sommige molens zijn afgebroken, sommige zijn tot woonhuis / schuur verbouwd.  De meesten heeft men laten verkrotten, deze zijn van ellende in elkaar gestort. Van een  aantal molens heb ik op mijn wandelingen in dat gebied restanten gevonden. Meestal molenstenen  of funderingen, soms nog houten onderdelen overwoekert door planten of een steenkraan hangend aan de houten boerderij.

Sinds 10 jaar is in het dorp een cultuurhistorische vereniging actief “der Club Alpbach für Europäische Cultur”. Zij zijn druk bezig met het optekenen van de oude geschiedenis van het dorp, verzamelen van foto’s, herstel en herbouwen van cultuurhistorische gebouwtjes. Het 1e project wat zij aangepakt hebben, is het herbouwen van een houten watermolen, de Stettauer Mühle,  op de nog bestaande fundamenten.  Deze fundamenten waren van gestapelde steenblokken,nu versterkt met betonnen muren, zoals met de fundering van alle oude boerderijen gebeurd is. Deze molen staat ongeveer 10 meter van de Stettauer Ache, het is een bovenslag molen met houten waterrad. De watertoevoer geschiedt via een houten kanaal deels onder het  verbrede (wandel) pad gelegen.

Het water kan vanuit de beek naar de toevoergoot geleid worden via een houten bak met schuiven die in de beek is verankerd. Vanaf het waterrad loopt het water weer via een opvangbak  onder grond naar de beek terug. De molen heeft één koppel maalstenen. En verder de bekende onderdelen zoals in onze molens. Helaas heb ik de molen nog nooit zien draaien. De molen draait nl. maar 1x in de 14 dagen vanaf half mei tot eind oktober. Bij een volgende zomervakantie daar hoop ik  geluk te hebben. Bezoek is gratis en men mag het gemaalde meel gratis meenemen.

Website (Liesbeth Verhoeven)

Half november 2011 telden we de 4050e hit (was half juli 3390e) op onze website.  De vraag blijft of een van onze leden interesse heeft om de taak van de webmaster een tijdje ( bv. 1 jaar) over te nemen? Laat het even weten.

Het “Gastenboek” van de website kan ook gebruikt worden.

Ledenwerving (René Vogels).

Meer draagvlak voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige

’s-Hertogenbosch blijft een belangrijke zaak. Regelmatig melden zich nieuwe leden aan, soms ontvallen leden ons. De stand is nog steeds 115 leden.

We blijven op weg naar de 125. U, beste lezer van deze nieuwsbrief, blijft de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden. Brochures over de vereniging zijn bij het bestuur op te vragen. U kunt daarmee mensen interesseren lid te worden. Immers, voor meer draagvlak is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere sympathisanten, zich bij ons aansluiten. Wijs de eventuele belangstellende(-n) ook op onze website:  www.bosschemolens.nl

Jaaropening

Omdat ook dit jaar de feestdagen Kerstmis, Oud en Nieuw in het weekend vallen, is er geen jaarafsluiting op de molen. Wij openen het nieuwe jaar op zondag 8 januari van 14.00-16.00 uur op de molen. Onder het genot van Glühwein of koffie en een hapje kunnen wij elkaar ontmoeten en Nieuwjaar wensen. Tevens zal de nieuwe molenaar op de Rosmalense molen, Frans Hollander, voorgesteld worden aan de leden.

Algemene ledenvergadering (Liesbeth Verhoeven)

Het komend jaar 2012 zal de ledenvergadering plaatsvinden op 3 maart. Het bestuur heeft deze datum nu al vastgelegd om te voorkomen dat “onze” vergaderlocatie reeds aan anderen vergeven zou zijn, zoals dit jaar.

Tot slot

Het zou geweldig zijn als u uw uiterste best zou willen doen om weer een of meer leden te werven voor onze vereniging. Op deze wijze wordt het draagvlak voor de terugkeer van een of meer windmolens in ‘s-Hertogenbosch steeds groter. Doe uw best.

De volgende nieuwsbrief verschijnt waarschijnlijk in februari 2012.


Uw bestuur   

Lintjesregen (Liesbeth Verhoeven)

Zoals u misschien hebt gelezen in het Brabants Dagblad, heeft het Hare Majesteit ook dit jaar behaagd diverse mensen te decoreren. Twee van hen zijn ook lid van onze vereniging en wel Annie Delmée en Gerard ter Steege. Zij zijn benoemd tot lid in de Orde van Oranje Nassau. Van harte gefeliciteerd Annie en Gerard namens alle leden van de Vereniging.

Erelid (Liesbeth Verhoeven)

Op de laatste algemene ledenvergadering hebben de aanwezige leden ingestemd met het voorstel van het bestuur en de activiteitencommissie om René Vogels te benoemen tot erelid van de vereniging. Dit vanwege zijn tomeloze inzet om het molenerfgoed van ’s-Hertogenbosch uit te dragen en te komen tot herbouw van minstens 1 molen op de Bossche wallen. René heeft het erelidmaatschap aanvaard.

Overleden (Liesbeth Verhoeven)

Cor Gillhaus.  De meesten van u zullen het wel gelezen of al gehoord hebben. Cor is op 27 januari 2011 toch nog plotseling overleden. Cor heeft aan de wortels van onze vereniging gestaan. Hij heeft uw voorzitter gestimuleerd om de oud-cursisten van Boschlogie III module Molens bijeen te roepen om te komen tot de oprichting van de Vereniging. Cor heeft ook een tijd meegewerkt aan het archiefonderzoek voor het boek over de Bossche Molens. Daarnaast was Cor zeer gedreven om de cultuurhistorie te promoten, zowel van ’s-Hertogenbosch, van Brabant als van het militaire erfgoed nationaal en internationaal.  Het bestuur heeft mede namens u condoleances overgebracht aan Marian Keser.

Paul Heijting. I.p.v. 9 april op excursie mee te gaan, maakte Paul die dag zijn laatste reis. Paul was zeer geïnteresseerd in cultuurhistorie. Hij wilde van de molens alles weten. Hij was dan ook, als het maar enigszins kon, aanwezig bij de activiteiten van onze vereniging. Hoewel al lang ziek, is Paul geheel onverwacht overleden. Het bestuur was vertegenwoordigd bij de uitvaartdienst in de Willibrordkerk in ’s-Hertogenbosch. Aan zijn vrouw Agnes heeft het bestuur mede namens u condoleances overgebracht. Tijdens de excursie werd Paul kort herdacht door René op de stelling van de molen St.Jan waarvan de wieken in rouwstand  waren gezet. Hierna is 1 minuut stilte in acht genomen.

Website (Liesbeth Verhoeven)

Half juli 2011 telden we de 3390te hit, op onze website. Uw “webmaster” heeft de website bijgewerkt. Zijn vraag blijft of een van onze leden interesse heeft om de taak van de webmaster een tijdje ( bv. 1 jaar) over te nemen? Laat het even weten. Op onze eerdere vraag heeft 1 lid gereageerd. Omdat deze over de grote plas woont, was dat niet werkbaar voor uw webmaster.

Het “Gastenboek” van de website kan ook gebruikt worden.

Contributie (Piet Lemmens)

W.b. Machtiging incasseren contributie 2011: Zo’n 60 mensen maakten op deze manier de contributie over. Mocht u nog niet op andere wijze betaald hebben of de machtiging nog niet terug gestuurd hebben dan is mijn verzoek aan u is om of zo spoedig mogelijk een ingevulde en ondertekende machtiging aan mij in te zenden. Indien u geen gebruik wilt maken van een machtiging en zelf het bedrag wilt overmaken, dan verzoek ik u dit zo spoedig mogelijk te doen en tevens even aan mij door te geven dat u geen gebruik van de machtiging maakt

Dit jaar hebben wij bij de RABO BANK een incassocontract waarin is geregeld dat wij 30 incasso opdrachten in een barch mogen opnemen en dat wij maximaal 1 batch per maand mogen aanleveren. Hierdoor komt het voor dat u niet meteen na de inzending van de machtiging belast wordt maar wellicht een maand later.

Voor 2012 zullen wij met RABO BANK regelen dat wij of meer dan 30 incasso opdrachten in een batch of meerdere batches per maand kunnen aanleveren.

Ledenwerving (René Vogels).

Er mag meer draagvlak komen voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige ’s-Hertogenbosch. Regelmatig melden zich nieuwe leden aan, soms ontvallen leden ons. De stand is nu 115 leden.

We gaan op weg naar de 125. U, beste lezer van deze nieuwsbrief bent de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden. Brochures over de vereniging met nieuwe inlegkaart zijn bij het bestuur op te vragen. U kunt daarmee mensen interesseren lid te worden. Immers, voor meer draagvlak is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere sympathisanten, zich bij ons aansluiten. Wijs de eventuele belangstellende(-n) ook op onze website:  www.bosschemolens.nl

Monument Rosoliemolen in Rosmalen (Liesbeth Verhoeven)

Begin april is een start gemaakt met de 1e fase van het bouwen van het monument Rosoliemolen. Dit monument is een Kollergang, onderdeel van een rosoliemolen.

Het uitzetten van de bouwput gebeurde door iemand van de gemeente. Daarna kon uw voorzitter aan de slag met de grondwerkzaamheden.  (zie het bewijs).  Met hulp van diverse leden van de bouwcommissie werd beton en betongaas gedoneerd voor de fundering. Na 1 week uitharden werd metselspecie geleverd en door 2 metselaars in 1 dag het onderstuk gemetseld onder toeziend oog van René. De week daarop stortte hij de “kuip” deels vol met zand. In dit zand heeft hij een koker begraven. Hierin zit een door het bestuur ondertekend document met het logo van onze vereniging en de reden van het bouwen van dit monument. Eind april, de 4e week, kwam er een betonwagen die de “kuip” volstortte met beton. René heeft samen met de chauffeur het beton goed onder en over het betonijzer verdeeld. Daarna hebben hij en vooral André van Esch het oppervlak goed afgestreken, bevochtigd, afgestreken etc. Een karwei dat zeer nauwkeurig dient te gebeuren. Tot slot heeft René rondom de basis een klein randje stenen gelegd om opspattend zand bij regen wat tegen te gaan.

De 2e fase, het bouwen van het steenraam door de molenmaker in zijn bedrijf, is in juni ingegaan. Als u dit leest is deze fase inmiddels afgerond. Op 24 juni zijn de kollergang stenen weggehaald bij de standerdmolen en door de molenmaker in het steenraam op het doodsbed gemonteerd.

Op de 2e zondag van september zal het monument worden onthuld door wethouder H. van Olden. U krijgt daarover binnenkort een mailing.

Molenboek (Liesbeth Verhoeven)

Op zaterdag 2 juli komt de onderzoeksgroep weer bij elkaar in het stadsarchief om voor de 14e maal te vergaderen over de voortgang van hun onderzoek. Er is niets anders te melden dan dat we nog steeds verder gaan met het onderzoek. Het punt co-auteuren en financiering heeft nog steeds de aandacht.

Zoals u weet, helpt deze onderzoeksgroep Nico Jürgens, bij het verzamelen van materiaal voor het boek, dat hij gaat schrijven samen met co-auteuren. Mocht iemand van onze leden interesse hebben in archiefonderzoek meldt u dit dan bij René. De kleine onderzoeksgroep kan nl. nog best wat hulp bij deze pittige klus gebruiken. Ook een bekende van u, die geen lid is van de vereniging maar wel graag in archieven duikt, kunnen we uitstekend gebruiken.

Molenboek Rosmalense molens (René Vogels)

Het boek over “de molens van Rosmalen” ligt, zoals al eerder aangegeven, klaar om te drukken. In het najaar wordt er opnieuw gepraat en gelobbyd om geld bij elkaar te spronkelen voor de uitgave. Nieuwe ideeën om geldbronnen hiervoor aan te boren, zijn inmiddels opgekomen. De redenen om dit boek te laten verschijnen nog even in het kort: Sinds 1960 is de huidige standerdmolen aan de Molenstraat eigendom van eerst de gemeente Rosmalen, nu ’s-Hertogenbosch. Én René Vogels is sinds 1985 aangesteld als molenaar op dit monument. Vorig jaar was dat dus resp. 50 en 25 jaar.

Het bestuur zal u op de hoogte houden van de vorderingen. Indien nodig, zal het bestuur u in een (evt. extra) ALV toestemming (Statuten: Art.11.2 & 3) vragen een overeenkomst aan te gaan met een drukker om het boek te laten drukken. In dat geval zal op die vergadering ook het dekkingsplan (subsidies, donaties, voorverkoop) van deze overeenkomst worden gepresenteerd, waarna u het laatste woord in dezen hebt.  

Verslag excursie van 9 april 2011 (Willy Wartenberg)

Wat op het eerste gezicht een tocht leek, zoals we er al een aantal hebben georganiseerd, bleek heel anders uit te pakken. Niet alleen het weer was een positieve verrassing, ook de belevenissen waren voor de fijnproevers onder ons.

Allereerst ging de tocht (wederom vanaf de Pettelaarse Schans) naar de Collse watermolen nabij Eindhoven. De watermolen is beroemd geworden omdat Vincent van Gogh een schilderij heeft gewijd aan de molen, waarvan in de molen een reproductie aanwezig is. Voor fietsers een schitterend plekje om even bij te komen.

De Collse watermolen wordt aangedreven door het verval in het waterniveau (stroomgebied van de Dommel) en bestaat uit twee waterraderen en twee schuren. In de linkse schuur is een korenmolen gebouwd en in de linkse schuur een oliemolen. Alles op kleine schaal dus vroeger vooral voor lokaal nut.

Gemeente Eindhoven heeft er echter een echte trekpleister gemaakt omdat  alles perfect uitgevoerd is. Wat een plaatje! Zelfs de zwarte   dakpannen van de schuren zijn op een gegeven moment vervangen door rode dakpannen zodat het pittoreske plaatje precies lijkt op de Collse watermolen uit het schilderij van Vincent van Gogh. Molenaar de Vries die ons uitleg gaf was van hetzelfde niveau, duidelijk en enthousiast.

Van de watermolen ging de tocht naar Oerle waar de molen Sint Jan te bezichtigen is. Maar niet alleen de molen. Naast de molen staat de werkplaats van molenbouwer John de Jongh. Als eigenaar van de molen blijkt hij niet alleen een vakman maar ook een goed ondernemer. De benedenverdieping van de molen Sint Jan is verhuurd aan een bakker die er een soort eetcafé heeft met o.a. zeer grote appelflappen. En natuurlijk allemaal van eigen meel. Bij het bezichtigen van de molen bleek ook wel dat er nog voor de consumptie wordt gemalen. Overal stof en meel, dat komen we tegenwoordig bij de excursies niet vaak meer tegen.

De koffie (en cake) stond echter ook klaar bij molenbouwer de Jongh die ons samen met zijn enthousiaste zoon zeer gastvrij ontving. In de werkplaats lag een juweeltje, de nieuwe kap van de St. Antoniusmolen uit Eerde. Daarover verderop meer. De kap was geweldig om te zien want je ziet niet elke dag eikenhouten balken van 50 bij 50 cm verwerkt in een kunstwerk. John de Jongh lijkt een wereldbaan te hebben. Het bouwen van een kap met deze afmetingen blijkt een puzzel van formaat. De werkplaats ligt vrijwel vol en de kap moet straks eerst weer gedemonteerd worden en opnieuw in elkaar gezet voordat hij op de molen kan. Wat een werk!                                                         
Hoewel iedereen al voldoende had gezien de dag liet John de Jongh ons nog een andere molen van hem zien in Zeelst, de lokale beltmolen.  Op zich waren we al volop voldaan met de informatie en de beelden uit de werkplaats. John liet echter zijn jongste bediende meegaan om te helpen. De resterende aanwezigen, een aantal was inmiddels al naar huis, maakte na bezichtiging aanstalten om naar huis te gaan. Er stond nauwelijks wind en iedereen was verzadigd. We waren nog met vijf mensen over bij de molen toen de jongste bediende besloot om de molen toch nog een keer beter op de wind te zetten, en draaien deed ie! De volharding van dit soort jonge knullen geven vertrouwen in de toekomst. Zo lang er van dit soort types rondlopen zullen windmolens nooit verdwijnen.

Tot slot nog even iets over de kap van de St. Antoniusmolen. Het plaatsen van een molenkap en steken van de roeden maak je niet vaak mee. De molenbouwer zou ons berichten, wanneer de kap geplaatst zou worden. Vandaar de mailing over de extra excursie. Op zondag 10 juli zijn we met de vereniging naar Eerde geweest om het plaatsen bij te wonen. De historie droop eraf en vooral de oorlogsgeschiedenis is belangrijk bij deze molen (Kijk ook eens op www.eerdsemolen.nl.)

Het blijkt dat molen sinds 1944 zonder kap aanwezig is geweest in Eerde en dat er dit jaar een grote herdenkingsplechtigheid is op 17 september, wanneer de molen opnieuw in gebruik wordt gesteld. De stichting is ruim 10 jaar bezig geweest om de herbouw mogelijk te maken. Een voorbeeld voor ’s-Hertogenbosch. Een dergelijk project is dus haalbaar en we hebben gezien dat het veel mensen kan binden. Zowat heel Eerde liep uit om te zien hoe de kap werd geplaatst met de hoogwerker en hoe de pastoor de molen heeft gezegend. Geweldig!

Excursie najaar 2011 (Wim Jansen)

De dagexcursie buiten Brabant vindt plaats op zaterdag 24 september 2011. Zoals gewoonlijk vertrekken wij om 09.00 uur vanuit ’s-Hertogenbosch vanaf het parkeerterrein op de Pettelaarse Schans, weer per luxe touringcar. Wij gaan naar de molenviergang van Aarlanderveen, Alphen aan de Rijn. Daar bezichtigen wij een putmolen en een bovenmolen. Vervolgens gaat onze reis naar Leiderdorp voor een bezoek aan een wipmolen. Tot slot bekijken wij De Salamander, een houtzaalmolen in Leidschendam. Rond de klok van 17.45 uur zal de bus weer terug zijn op de Pettelaarse Schans. Nadere info, over o.a. de kosten, zal u tijdig worden gemaild/toegezonden.

Herbouw van molen(s) (Liesbeth Verhoeven).

De stichting Herbouw Bossche molens is in februari jl. opgericht. De voorzitter, Elly de Jonge, voormalig wethouder van ’s-Hertogenbosch werkt aan het uitbreiden van het bestuur.  De stichting werkt nauw samen met de Molenwerkgroep van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch en onze vereniging.

Rosmolen In een overleg met het Kringbestuur is uitgesproken dat de stichting de gesprekspartner is zowel voor realisatie van de educatieve rosmolen in het gebied van de Diezemonding als de evt. te realiseren rosmolen bij Maurick. Er is overleg geweest met burgemeester R. van de Mortel uit Vught; deze heeft zijn medewerking toegezegd bij het realiseren van de plannen.

Windmolen: De stichting met samenwerkingspartners heeft via de PvdA-fractievoorzitter van de gemeenteraad het punt - Ben W komen het raadsbesluit van februari 2010, inzake het geven van de opdracht voor het haalbaarheidsonderzoek van een windmolenherbouw, niet na – op de raadsagenda van augustus a.s. weten te krijgen.

Diverse instanties (scholen en bedrijven) willen meewerken in dat haalbaarheids-onderzoek. Dit kan echter niet plaatsvinden als de opdracht niet wordt gegeven.

Wordt vervolgd.

Vakantie en molens

Nieuwe rubriek in de Nieuwsbrief waarvoor u ook info kunt opsturen.

DE WINDMOLENS VAN REGUSSE (Frans van Eenbergen)

Regusse is een klein dorpje in de Provence. Het ligt in de nabijheid van Aups en Draguignan.

In Regusse staan twee korenmolens, één met en één zonder wieken. De oorsprong van de twee korenmolens van Regusse is enigszins onduidelijk. Het ontstaan van deze molens is mogelijk gebeurd onder invloed van de Tempeliers op hun terugreis uit het Midden-Oosten in de 12e eeuw. De eerste vermelding van een molen in de archieven is echter pas van 1565. De molen is dan al een ruïne. De eerste vermelding van de tweede molen dateert van 1687. Sommigen denken dat de molens dateren uit de 16e of mogelijk 15e eeuw. Het is bekend dat de molens eind 19e eeuw nog functioneerden. Uit documenten in de archieven van de gemeente Barjols -waaronder Regusse valt- blijkt dat de molens 52.000 kilogram meel per jaar produceerden.

In de Provence zijn meerdere ruïnes van torens te vinden. Deze zijn niet allemaal van molens geweest. Voor het maken van onderscheid is het belangrijk om te weten dat de toren van een molen een hoogte heeft die gelijk is aan de diameter van de buitenmuur (6 meter).

In augustus 1990 keurde de gemeenteraad van Regusse een erfpachtconstructie tussen de gemeente en de eigenaar van de molens goed. In augustus 1995 vond een aanbesteding bij inschrijving plaats en werden twee bedrijven geselecteerd. Vanaf dat moment werden de molens met hulp van het departement gerestaureerd. De restauratie heeft 6 maanden geduurd. De buitenmuren werden door een plaatselijk bedrijf weer opgewerkt en de bouwwerken werden toevertrouwd aan “Compagnons de France” (een gilde-organisatie van ambachtslieden en kunstenaars).

De molen met wieken, aan de zuidkant, is helemaal operationeel. Deze is gereconstrueerd volgens de bestaande documenten van voor het jaar 1640. De molen is identiek aan de molen van Grimaud. Van de andere molen, richting dorp, zijn het geraamte en het dak hersteld. Deze molen wordt gebruikt als museum en om enkele oude agrarische werktuigen te herbergen. De officiële heropening vond plaats op 3 augustus 1996 in het bijzijn van een aantal vooraanstaande  Franse gezaghebbers.

Voordat de molen mag draaien, moeten de wieken georiënteerd worden op de meest dominante wind. Het dak en het mechanisme rusten op een rollenwagen die ingemetseld is in de toren. Een houten balk dient als hefboom tussen de twee spanten om het dak rond te draaien.   

De wieken zijn 12,7 meter lang en wegen 1400 kilo en zetten de koningsspil in werking, een eikenhouten balk van 7 meter en 800 kilo. Het grote rad heeft een diameter van 2 meter en telt 40 kammen. De rondsel bevat 8 staven waarvan het hout heel hard en taai is. De kammen van het grote wiel grijpen onder een hoek van 90 graden in het rondsel. Een kleine voor de hand liggende berekening: groot rad 40 kammen, rondsel 8 staven. Dat is een verhouding van 1 (de wieken) op 5 (de molensteen), als versnelling van de molensteen.

Door tussenkomst van de steenspil verbonden middels de rondsel wordt de bovenste molensteen in beweging gebracht. De onderste molensteen ligt vast. De zijden die contact hebben met elkaar hebben groeven om te zorgen dat het graan tussen de molenstenen glijdt. Van origine waren de molenstenen afkomstig uit Bagnols-en-Forêt. Daar vond men purperkleurig  rhyoliet, een vulkanisch gesteente gelijk aan graniet, dat eeuwenlang is gebruikt. De mijnen zijn tegenwoordig gesloten en de huidige molenstenen komen van het Centraal Massief.

Van graan naar meel.
De molenaar kan tot 50 kilo graan in de kaar (trechter) doen. Het graan wordt geschud in het midden van de draaiende molensteen. Dat gebeurt doordat de ijzeren spil op de hoeken slaat van de schuddebak die het graan beweegt. Op het geluid van de schuddebak kan de molenaar de snelheid van de molen regelen.

Een kleine ijzeren staaf van 6 cm doorsnede, die door de liggende molensteen steekt, past de ruimte tussen de molenstenen aan en daarmee de fijnheid van het meel.

De ribbels op de molenstenen leiden het graan en meel naar de rand van de ligger, om daarna in de verticale pijp en in de bak op de begane grond te belanden. Meel en zemelen dienen gescheiden te worden. Na het malen bevat het nog alle elementen, zoals vlies, kiem en zetmeel. Voor wit brood moet het meel ontdaan worden van het vlies en kiem. Dat is de rol van de buil (zeef).  De molens van Regusse zijn niet uitgerust met een buil.

Voor verdere info www.regusse-tourisme.fr

Vraag (Bestuur)

Tijdens de ALV is afgesproken om via de Nieuwsbrief uw mening over excursies naar molen(s) op een zondag te peilen. Reden daarvoor is, dat er op zaterdag veel activiteiten zijn. Op zondag is dat niet, waardoor mogelijk de opkomst voor de excursie groter is.

Nadeel is mogelijk dat veel molens alleen op zaterdag open zijn. Mogelijk wil men op verzoek wel op zondag ontvangen, zeker in het zuiden van het land. Graag vernemen wij er mail wat uw mening is.

Algemene ledenvergadering (Liesbeth Verhoeven)

Het komend jaar 2012 zal de ledenvergadering plaatsvinden op 3 maart. Het bestuur heeft deze datum nu al vastgelegd om te voorkomen dat “onze” vergaderlocatie reeds aan anderen vergeven zou zijn, zoals dit jaar.

Tot slot

Het zou geweldig zijn als u komend jaar uw uiterste best zou willen doen om weer een of meer leden te werven voor onze vereniging. Op deze wijze wordt het draagvlak voor de terugkeer van een of meer windmolens in ‘s-Hertogenbosch steeds groter. Doe uw best.

De volgende nieuwsbrief verschijnt waarschijnlijk in oktober 2011.

Uw bestuur   

Jubileum René Vogels (Liesbeth Verhoeven)

Zoals de meesten van u wel weten en/of misschien hebben gelezen in het Brabants Dagblad, heeft René op 3 februari jl. zijn 25 jarig jubileum als vrijwillig molenaar op de molen van Rosmalen gevierd. Op de receptie, hem aangeboden in het gemeentehuis door de gemeente ’s-Hertogenbosch, werd hij door wethouder Huib van Olden aangesteld als Stadsmolenaar. Hij ontving bij die gelegenheid de gemeentelijke oorkonde die bij deze benoeming hoort. Van harte gefeliciteerd René namens alle leden van de Vereniging.

René zou René niet zijn als hij niet van de gelegenheid gebruik zou hebben gemaakt om te pleiten voor een molen op de Bossche stadswallen. Waarvoor hulde.

Bestuurstaken (Liesbeth Verhoeven)

In het bestuur heeft een wisseling plaatsgevonden van taken. Sinds 1 februari zorgt Frans van Eenbergen voor de juridische zaken die op ons af(kunnen) komen. Liesbeth Verhoeven is de secretaris. In verband hiermee is er een nieuwe inlegkaart voor de brochure van de Vereniging gemaakt.

Website (Liesbeth Verhoeven)

Half maart 2011 telden we de 2956te hit, op onze website. Uw “webmaster” heeft de website bijgewerkt. Af en toe geeft dit nog wat problemen. Zijn vraag blijft of een van onze leden interesse heeft om de taak van de webmaster een tijdje ( bv. 1 jaar) over te nemen? Laat het even weten.

Het “Gastenboek” van de website wordt nog steeds weinig gebruikt helaas.

Contributie (Piet Lemmens)

W.b. Machtiging incasseren contributie 2011: Tot heden hebben een 45 tal leden een machtiging ingezonden.

Mijn verzoek aan u is om of zo spoedig mogelijk een ingevulde en ondertekende machtiging aan mij in te zenden. Indien u geen gebruik wilt maken van een machtiging en zelf het bedrag wilt overmaken, dat even aan mij door te geven.

Dit jaar hebben wij bij de RABO BANK een incassocontract waarin is geregeld dat wij 30 incasso opdrachten in een barch mogen opnemen en dat wij maximaal 1 batch per maand mogen aanleveren. Hierdoor komt het voor dat u niet meteen na de inzending van de machtiging belast wordt maar wellicht een maand later.

Voor 2012 zullen wij met RABO BANK regelen dat wij of meer dan 30 incasso opdrachten in een batch of meerdere batches per maand kunnen aanleveren.

Ledenwerving (René Vogels).

U bent het zeer waarschijnlijk met mij/ons eens dat er meer draagvlak moet komen voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige ’s-Hertogenbosch.

Regelmatig komen er nieuwe aanmeldingen bij ons binnen. De stand is nu 113 leden.

We gaan op weg naar de 125. U, beste lezer van deze nieuwsbrief bent de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden. Op de algemene ledenvergadering liggen de brochures met nieuwe inlegkaart klaar. Neemt u een stapeltje mee om ook mensen te interesseren lid te worden. Immers, voor meer draagvlak is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere sympathisanten, zich bij ons aansluiten. Wijs de eventuele belangstellende(-n) ook op onze website:  www.bosschemolens.nl ! Mocht u niet aanwezig kunnen zijn op de vergadering neem gerust contact op als u brochures wilt hebben.

Molenboek (Liesbeth Verhoeven)

Op zaterdag 2 april komt de onderzoeksgroep weer bij elkaar in het stadsarchief om voor de 13e maal te vergaderen over de voortgang van hun onderzoek. Er is niets anders te melden dan dat we nog steeds verder gaan met het onderzoek. Het punt co-auteuren en financiering krijgt ook aandacht.

Zoals u weet, helpt deze onderzoeksgroep Nico Jürgens, bij het verzamelen van materiaal voor het boek dat hij gaat schrijven samen met co-auteuren. De kleine onderzoeksgroep kan ook nog best wat hulp bij deze pittige klus gebruiken, met name voor de notariële archieven. Denk er nog eens over na en geef je op bij René.

Rosmolenmonument in Rosmalen (René Vogels)

Rosmalen heeft zijn naam niet te danken aan “Rosmolen”. “Rosmella” (= Rosmalen geworden) betekent: riet in laag gelegen land. (Bron: Heemkundevereniging Rosmalen). Maar dit wist u al….

Het is ongeveer 25 jaar geleden als men mij vertelde dat er 2 molenstenen zijn gevonden “bij Van Zuylen” (want zo heet dat in die hoek..). Toenmalig verantwoordelijk hoofd Openbare Werken, de heer Neppelenbroek, besloot deze “opgraving” een plaats te geven tegen het talud van de standerdmolen, langs het fietspad. Aanvankelijk was ik best in m’n sas met deze “wielen van basalt”, maar steeds meer kreeg ik het gevoel dat het anders moest: vertellen over olieslaan bij een standerdkorenmolen ……?!?!?

Een jaar na het ontstaan van onze vereniging - we schrijven dan 2006 - werd het idee geboren om in 2007  (Het Nationaal Jaar van de Molens), min of meer op de oorspronkelijke plaats, een monumentje op te richten waarin deze 2 “kantstenen” zouden worden opgenomen. Het idee van de Kollergang was geboren!

We zochten samenwerking met de Heemkundevereniging Rosmalen en het was Arnold de Veer die medio 2006 al met de eerste resultaten van historisch onderzoek terugkwam uit het Stadsarchief om ons plan te onderbouwen.

Molenmaker Coppes (uit Bergharen) beloofde, tijdens een ziekenbezoek aan mij, ons het steenraam te willen schenken. Het begon te lopen, maar het idee om e.e.a. in één jaar rond te hebben was te optimistisch.

Enkele jaren gingen voorbij zonder dat we vorderingen maakten en het ‘vuur kwam lager te staan’…… Pas met ons vijfjarig bestaan in zicht, laaide de vlam weer op! We formeerden een kleine commissie, bestaande uit Rob Hoogeboom, Bert van de Wijgert en mijzelf, die een “bidbook” ging samenstellen en stelden ons als doel om in september 2009 hiermee klaar te zijn en dat lukte.

In oktober 2009 bespraken we ons idee met Ing. Irwin van Hunen, hoofd afd. Gebouwen (en o.a. verantwoordelijk voor de standerdmolen). Hij reageerde enthousiast en beloofde allereerst intern te bekijken of ons plan een kans zou maken, met name op die plek. Bij de jaarafsluiting konden we, dankzij Frans Hollander (molenaar i.o.), een mooie maquette laten zien die ons ‘bidbook’ moest ondersteunen.

Toen Van Hunen ons meedeelde dat we een bouw-vergunning moesten aanvragen en dat ons plan een redelijke kans van slagen zou hebben, kwam e.e.a. in een stroomversnelling. Medio april hielden we een informatieavond voor de buurtbewoners, hier in Don Arroyo. Wijkmanager Peter Willekes spande zich hiervoor erg in en… met resultaat! Ook de direct betrokken buren stonden positief tegenover ons plan.
Privéomstandigheden veroorzaakten, helaas….enige vertraging. Pas tijdens onze najaarsexcursie – eind september – naar Kinderdijk, kon worden meegedeeld dat de bouwaanvraag in oktober de deur zal uitgaan. Dan echter bleek dat de procedure landelijk is gewijzigd en dat e.e.a. totaal anders moest dan we dachten. De bouwaanvraag was niet meer bruikbaar en kon naar ons archief. We moesten ook andere (grotere) tekeningen laten maken.

Via Bert van de Wijgert ging “onze Hans” (ondanks zijn drukke werkzaamheden) aan de slag en leverde zeer snel het gevraagde. Fantastisch.

Inmiddels is de fase van “informatief bouwplan” achter de rug, wat betekende dat ons plan was getoetst aan het bestemmingsplan door de welstandscommissie, etc. Op 20 december kregen we de brief dat we een “omgevingsvergunning” (= bouwvergunning) konden indienen. Op 27 december, een dag voor de plaatsing van de eerste steen, is dat gebeurd.

Huidige stand van zaken:

In januari 2011 vinden we onze aanvraag terug in de Bossche Omroep bij de “Omgevingsvergunningen” en dan 6 weken wachten……

Nog een paar zaken mag ik u niet onthouden:

-      we hebben de toezegging van molenmaker Coppes (uit 2006) nog eens laten bevestigen en hebben de bouwtekeningen overhandigd aan zijn zoon Peter, die nu ook “in het complot” zit;

-      met onze leden Dorry Derhaag en André van Esch hebben we een kleine bouwcommissie geformeerd en weten we ons hiermee verzekerd van behoorlijke deskundigheid op het terrein van de realisatie van dit plan;

-      op advies van Van Hunen voegen we daar gemeenteambtenaar Léon van Dijk, verantwoordelijk ambtenaar voor o.a. de standerdmolen, aan toe;

-      door sponsoring hebben we reeds 50 % van de begroting afgedekt, maar we moeten de komende maanden nog flink “de boer op” voor het resterende deel.

De Kollergang zal worden overgedragen aan de stad ’s-Hertogenbosch als geschenk van onze jarige vereniging in september 2011, als alles volgens plan verloopt.

1e Steenlegging voor Kollermonument. (Liesbeth Verhoeven) Op 28 december 2010 is door jongste 2 leden van de Vereniging Stijn Kenter en Wim Jansen jr. in bijzijn van ca 35 leden en genodigden de 1e steen gelegd op de plaats van het toekomstige monument. De jongens kweten zich goed van hun taak waarna iedereen zich op kon warmen bij Don Arroyo. Er waren diverse fotograven (Rob Hoogeboom o.a.) en Hans Peltzer heeft alles op de film vastgelegd.

(foto’s Wilma Verhoeven) Molenboek Rosmalense molens (René Vogels)

In 1960 kocht de toenmalige gemeente Rosmalen de huidige standerdmolen aan de Molenstraat voor een symbolisch bedrag van 1 gulden. De gemeente ’s-Hertogenbosch is dus dit jaar 50 jaar eigenaar van dit monument.  René Vogels is 25 jaar aangesteld als molenaar op deze bijzondere molen uit 1732 (of nog ouder?). Dat is een reden voor de gemeente en hun molenaar om iets bijzonders te doen: “ een boek over molens van Rosmalen”.                                                                  

Het boek ligt klaar om te drukken. Het redactieteam heeft opzet, formaat, uitvoering, grootte en inhoud (voorlopig) vastgesteld en er zijn offertes aangevraagd.

Aan de hand hiervan is een begroting opgesteld. De subsidies lopen echter niet zo hard.

Het bestuur zal op de algemene ledenvergadering in maart 2011 aan u, leden, verslag doen hoe het er mee staat en u, indien nodig, toestemming (Statuten: Art.11.2 & 3) vragen een overeenkomst aan te gaan met een drukker om het boek te laten drukken. In dat geval zal op deze vergadering ook het dekkingsplan (subsidies, donaties, voorverkoop) van deze overeenkomst worden gepresenteerd, waarna u het laatste woord in dezen hebt…
Wij houden u op de hoogte. 

Jaaropening (Liesbeth Verhoeven)

Op 9 januari jl. hebben wij het nieuwe jaar op de molen in Rosmalen geopend. Het was een genoeglijke bijeenkomst die door ca 50 mensen (leden en buurtbewoners) is bezocht. Menigeen heeft de molen weer eens van binnen bekeken. Het was gezellig opwarmen onder het genot van koffie of Glühwein en een hapje staand of zittend in het zonnetje of bij de vuurkorf.


Excursies jaar 2011 (Wim Jansen)

a. De excursie binnen Brabant zal plaatsvinden op zaterdag 9 april 2011.

Wij willen dan De Jongh b.v. te Veldhoven gaan bezoeken. Dit is een familie van molenbouwers. Daar kunnen wij dan gelijk de stellingkorenmolen “St. Jan” bekijken. Tevens willen wij in de omgeving een bezoek brengen aan een watermolen en een beltmolen:

- De watermolen is: de “Collse” water-(olie en koren)-molen  uit de 14 de eeuw, te Eindhoven;

- De bedoelde bergmolen is: “De Adriaan”, een ronde stenen bergkorenmolen, te Veldhoven.

Een en ander zal met eigen vervoer geschieden.

b. Voor de excursie buiten Brabant zal op de algemene ledenvergadering worden voorgesteld om een bezoek te brengen aan de molenviergang te Aarlanderveen (ZH). Deze dagexcursie zal worden gehouden op zaterdag 24 september 2011.

Ook daar zullen we, in de buurt, een wipmolen en een houtzaagmolen bezoeken. Het bestuur stelt voor deze tocht opnieuw, evenals vorig jaar (tegen mee-betaling) met een bus, te organiseren.

Overige informatie, alsmede details over de excursie, zullen dan zo spoedig mogelijk volgen.

Molen modellen van Jan Nieuwland (Liesbeth Verhoeven)

Ons lid Jan Nieuwland is een verwoed modelbouwer. Hij heeft verschillende molenmodellen gemaakt, die middels een zonnecollector ook kunnen draaien. Sommigen van u, die bij de jaaropening waren, hebben deze gezien; deze modellen zijn ook te koop. Als u geïnteresseerd bent kunt u contact met hem opnemen. Zijn telefoonnummer is 073-6413283

Herbouw van molen(s) (Liesbeth Verhoeven).

M.b.t. de stichting Herbouw Bossche molens, die binnen niet al te lange tijd opgericht zal gaan worden, wordt hard gewerkt samen met de Molenwerkgroep van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch. Voorzitter wordt Elly de Jonge, voormalig wethouder van ’s-Hertogenbosch.

Rosmolen Er is nog niets nieuws te melden t.o.v. vorige nieuwsbrief.

Windmolen: De molenwerkgroep van de Kring is hier nog flink voor aan het lobbyen. Er is nog niets nieuws te melden.

Algemene ledenvergadering (Liesbeth Verhoeven)

Het komend jaar zal i.v.m. de Carnaval de ledenvergadering plaatsvinden op 19 maart 2011. De uitnodiging hebt u inmiddels ontvangen.

Tot slot

Het zou geweldig zijn als u komend jaar uw uiterste best zou willen doen om weer een of meer leden te werven voor onze vereniging. Op deze wijze wordt het draagvlak voor de terugkeer van een of meer windmolens in ‘s-Hertogenbosch steeds groter. Doe uw best.

De volgende nieuwsbrief verschijnt waarschijnlijk in juni 2011.

Uw bestuur

Website (Liesbeth Verhoeven)

Half december 2010, telden we de 2863ste hit, op onze website. Het bijhouden van de website door uw “webmaster” gaat momenteel redelijk met af en toe nog wat problemen.

Is er een van onze leden die zich geroepen voelt om de taak van de webmaster een tijdje ( bv. 1 jaar) over te willen nemen? Laat het even weten.

Het “Gastenboek” van de website wordt nog steeds weinig gebruikt helaas.

Contributie volgend jaar  (Piet Lemmens)

Zoals afgesproken op de ledenvergadering van februari 2010:

• volgend jaar wordt de contributie €10.
• de contributie zal geïnd worden via automatische incasso. Het machtigings-formulier daarvoor zult u in januari 2011 ontvangen.

Als u voor 2011 al betaald hebt, toch de machtiging insturen. Ik zorg ervoor dat over 2011 geen contributie meer wordt afgeschreven.

Ledenwerving (René Vogels).

U bent het zeer waarschijnlijk met mij/ons eens dat er draagvlak moet komen voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige ’s-Hertogenbosch.

Regelmatig komen er nieuwe aanmeldingen bij ons binnen. De stand is nu 111 leden.

We gaan nu op weg naar de 125. U, beste lezer van deze 3e nieuwsbrief, 6e jaargang, bent de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden.

Gebruik hiervoor de brochure! We hebben er genoeg en bezorgen ze, op verzoek, graag.

Immers , voor meer draagvlak is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere sympathisanten, zich bij ons aansluiten. Wijs de eventuele belangstellende(-n) ook op onze website:  www.bosschemolens.nl !

Molenboek (Liesbeth Verhoeven)

Op zaterdag 11 december is de onderzoeksgroep weer bij elkaar gekomen in het stadsarchief om voor de 12e maal te vergaderen over de voortgang van hun onderzoek. Er is niets  anders te melden dan dat we nog steeds verder gaan met het onderzoek. Het punt co-auteuren en financiering krijgt ook aandacht.

Zoals u weet, helpt deze onderzoeksgroep Nico Jürgens, bij het verzamelen van materiaal voor het boek dat hij gaat schrijven samen met co-auteuren. Het onderzoekswerk vraagt veel tijd en het is maar een klein groepje. We kunnen dan ook best wat hulp bij deze pittige klus gebruiken, met name voor de notariële archieven. Denk er nog eens over na en geef je op bij René.

Monument Kollergang (René Vogels)

Het oprichten van dit monument doet recht aan de rosmolengeschiedenis van Rosmalen. Door het hergebruiken van de kollerstenen van de rosoliemolen van Van de Mortel kan er een historisch verantwoord monument gebouwd worden.

maquette door Frans Hollander, vrijwillig molenaar i.o.De bouwaanvraag is bij de gemeente ingediend. Gesprekken met mogelijke sponsoren zijn gaande.

Op dinsdag 28 december a.s. om 14.00 uur wordt er een symbolische 1e steen gelegd op min of meer de oorspronkelijke plaats. Verzamelen  voor Casa Don Arroyo, Graafsebaan 42, Rosmalen, iets voor 14.00 uur als u hierbij wil zijn.                                                                                                    
Molenboek Rosmalense molens (René Vogels)

In 1960 kocht de toenmalige gemeente Rosmalen de huidige standerdmolen aan de Molenstraat voor een symbolisch bedrag van 1 gulden. De gemeente ’s-Hertogenbosch is dus dit jaar 50 jaar eigenaar van dit monument.

In 1986 werd René Vogels aangesteld als molenaar op deze bijzondere molen uit 1732 (of nog ouder?). Komend jaar viert hij dus zijn 25-jarig jubileum.

Reden voor de gemeente en hun molenaar om misschien iets bijzonders te doen?!

“ een boek over molens van Rosmalen”.                                                              

Inmiddels zijn 5 auteurs klaar met hun hoofdstuk over een of meer molens van Rosmalen. Er is een redactieteam geformeerd; opzet, formaat, uitvoering, grootte en inhoud zijn (voorlopig) vastgesteld en er zijn offertes aangevraagd.

Aan de hand hiervan is een begroting opgesteld. De subsidies lopen niet zo hard.

 Het bestuur zal op de algemene ledenvergadering in maart 2011 aan u, leden, verslag doen hoe het er mee staat en u, indien nodig, toestemming (Statuten: Art.11.2 & 3) vragen een overeenkomst aan te gaan met een drukker om het boek te laten drukken. In dat geval zal op deze vergadering ook het dekkingsplan (subsidies, donaties, voorverkoop) van deze overeenkomst worden gepresenteerd, waarna u het laatste woord in dezen hebt…

Wij houden u op de hoogte.

Boek over de Watermolens in Noord Brabant (Liesbeth Verhoeven)

Het boek van ons lid Piet-Hein van Halder over zijn onderzoek aangaande de nog bestaande en verdwenen watermolens in Noord-Brabant vindt zeer goed aftrek zoals hij in september meedeelde. Het bevat een schat aan informatie en veel foto’s en kaartmateriaal van vroeger en nu.  Als u nog een exemplaar wilt aanschaffen voor de prijs van Euro 20,--, kunt u hem bellen. Zijn telefoonnummer is 073-6237747.

Najaarsexcursie 2010 (Liesbeth Verhoeven) (foto’s Willy Wartenberg)

Op zaterdag 25 september vond de najaarsexcursie plaats. Als proef met de bus. Via een landelijke route waarbij we al diverse molens en molengangen op afstand zagen staan kwamen we aan bij het Molencomplex van Kinderdijk. We werden ontvangen in het Wisboomgemaal en kregen daar uitleg over de waterbeheersing in dat gebied van oudsher tot nu toe onder het genot van een kop thee / koffie met gebak. Het Wisboomgemaal is als stoomgemaal in 1868 gebouwd. In 1924 is het elektrisch bedienbaar geworden. Het heeft tot 1995 dienst gedaan. Toen werd de functie overgenomen door het nieuwe gemaal De Overwaard. Het oude gemaal is gerestaureerd en de ruimte rondom de installaties wordt gebruikt als museum en ontvangstruimte.  Daarna gingen we naar de rondvaartboot. Tijdens het instappen barste  de bui los. Gelukkig was de boot overdekt.

Het was een prachtig gezicht vanaf het water op alle molens, de 8 rietgedekte achtkanten van de Overwaard, de 8 ronde stenen molens van de Nederwaard ( totaal 16 grondzeilers)  en de Blokkerse wipmolen. De schipper had aardige anekdotes tijdens de rondvaart.  Later na het bezoek aan de museummolen  waar we zeer enthousiast uitleg kregen van  Bjorn en de etenspauze waarvoor we bijna allemaal hetzelfde  restaurantje hadden uitgekozen kregen we nog een rondleiding van Bjorn in de restauratieloods van Kinderdijk.  Zeer informatief. Bjorn adviseerde ook om na een kleine trip per bus lopend naar de Blokkerse wipmolen te gaan. We zouden daar wel toegang krijgen als we zijn naam noemden. En na een mooie wandeling waarbij we de molens van de andere kant van de Nederwaard zagen werd voor ons de Blokkerse wipmolen stilgelegd zodat we over een kleine  dam over de wateruitlaat de molen zowel van binnen als van buiten konden bezichtigen. Zeer de moeite waard was deze molen. Tijdens de wandeling  naar de molen zagen we in de verte ook de 2 achtkanten van de polder Nieuw-Lekkerland die ook bij het Molencomplex Kinderdijk horen.

Om circa half vijf gingen we weer terug naar huis met de conclusie:

mooie dag; fijn, dat we niet zelf hoeven te rijden, maar in de bus nog met elkaar kunnen napraten.

Nalatenschap Tom Büller (Liesbeth Verhoeven)

Het restant van de boeken e.d. zal op de vrije markt worden aangeboden. Eind 2011 hopen we de balans te kunnen opmaken.

Herbouw van molen(s) (Liesbeth Verhoeven).

M.b.t. de stichting Herbouw Bossche molens, die binnen niet al te lange tijd opgericht moet gaan worden wordt hard gewerkt samen met de Molenwerkgroep van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch.

Rosmolen: Het overleg met de gemeente, de Kring en een eigenaar in het gebied van de Diezemonding moet nog plaatsvinden. Er zijn enige strubbelingen i.v.m. de andere Kring-plannen. Er is nog niets nieuws te melden.

Windmolen: N.a.v. het op 23 februari jl. in de (oude) gemeenteraad aangenomen initiatiefvoorstel is er overleg geweest met de wethouder en diverse instanties die zouden kunnen helpen bij het uit te voeren onderzoek. De molenwerkgroep is hier nog flink voor aan het lobbyen. Een aantal instanties heeft al toegezegd te willen meewerken. Ook voor deze molen is een stichting nodig om het voortouw te nemen voor creëren van draagvlak onder de bevolking, PR, fundraising, “body” voor overleg met instanties. Er is een beoogd voorzitter gevonden die druk bezig is met verdere bestuurskandidaten. Als er op dit gebied duidelijkheid is en er een stichting opgericht gaat worden, zullen wij u berichten.

Jaarssluiting - jaaropening (Liesbeth Verhoeven)

Omdat dit jaar de feestdagen in de weekeinden vallen heeft het bestuur besloten dat een jaarafsluiting op de zondag daarvoor te vroeg is. We houden daarvoor in de plaats een jaaropening bij de standerdmolen in Rosmalen. Deze vindt plaats op zondag 9 januari 2011 van 14.00 tot 16.00 uur.

Algemene ledenvergadering (Liesbeth Verhoeven)

Het komend jaar zal i.v.m. de Carnaval de ledenvergadering plaatsvinden op 19  maart 2011. De locatie wordt nog nader bekend gemaakt.

Tot slot

Het zou geweldig zijn als u komend jaar uw uiterste best zou willen doen om weer een of meer leden te werven voor onze vereniging. Op deze wijze wordt het draagvlak voor de terugkeer van een of meer windmolens in ‘s-Hertogenbosch steeds groter. Doe uw best.

De volgende nieuwsbrief verschijnt waarschijnlijk in maart 2011.

Wij wensen u een hele fijne Kerst en Gelukkig Gezond 2011 toe.

Uw bestuur

Website (Liesbeth Verhoeven)
Eind augustus 2010, telden we de 2757ste hit, op onze website. Het bijhouden van de website door uw “webmaster” geeft momenteel nog regelmatig problemen.

Overigens zou het best fijn zijn als een van onze leden de taak van de webmaster zou willen overnemen. Zin en tijd? Laat het even weten.

Het “Gastenboek” van de website wordt nog steeds weinig gebruikt helaas.

Contributie (Piet Lemmens)
Mogen we nog aandacht vragen voor het overmaken van uw bijdrage voor 2010.

Er zijn nog leden die deze niet, zoals gevraagd, aan het begin van het jaar overgemaakt hebben. Kijk s.v.p. in uw administratie even na of u dit abusievelijk nog moet doen.

Zo ja, stort dan uiterlijk komende maand september die Euro 7,50 op: rekeningnummer 108763102; t.n.v. Vrienden van de Molens van ’s-Hertogenbosch, Rosmalen. Dat bespaart mij een hoop werk.

Al vast bedankt.

Ledenwerving (René Vogels).
U bent het zeer waarschijnlijk met mij/ons eens dat er draagvlak moet komen voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige ’s-Hertogenbosch.

Regelmatig komen er nieuwe aanmeldingen bij ons binnen. De stand is nu 110 leden. We gaan nu op weg naar de 125

Voor meer draagvlak is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere sympathisanten, zich bij ons aansluiten. U, beste lezer van deze 2e nieuwsbrief, 6e jaargang, bent de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden.

Gebruik hiervoor de brochure! We hebben er genoeg en bezorgen ze, op verzoek, graag.

Wijs de eventuele belangstellen(-n) ook op onze website:

www.bosschemolens.nl !

Molenboek (Liesbeth Verhoeven)
Op zaterdag 4 september kwam de onderzoeksgroep weer bij elkaar in het stadsarchief om voor de 11e maal te vergaderen over de voortgang van hun onderzoek.

Deze onderzoeksgroep helpt Nico Jürgens, zoals u weet, bij het verzamelen van materiaal voor het boek dat hij gaat schrijven. De verschijningsdatum is opgeschoven, zoals in de vorige nieuwsbrief is meegedeeld. Een uitspraak over de nieuwe datum is nog niet te doen. Het onderzoekswerk vraagt veel tijd en het is maar een klein groepje.

We kunnen dan ook best wat hulp bij deze pittige klus gebruiken, met name voor de notariële archieven. Denk er nog eens over na en geef je op bij René.

Monument Kollergang (René Vogels)
Het oprichten van een monument doet recht aan de rosmolengeschiedenis van Rosmalen en door het hergebruiken van de kollerstenen van de rosoliemolen van Van de Mortel kan er een historisch verantwoord monument gebouwd worden.

Enkele leden van onze vereniging hebben een “bidbook” gemaakt om aan gemeente, sponsoren, bouwers etc. te kunnen duidelijk maken wat we bedoelen.

Er is ook een maquette door Frans Hollander gemaakt om dit doel te verduidelijken Frans is vrijwillig molenaar i.o.

Inmiddels is een informatie-avond met de betrokken buurtbewoners gehouden, zijn de bezwaren aanhoord en genoteerd. De wijkcoördinator heeft deze inmiddels afgewikkeld. Van de gemeente hebben we vernomen dat er geen principiële bezwaren zijn en dat we een bouwaanvraag kunnen indienen. Gesprekken met mogelijke sponsoren vinden op dit moment plaats.

Molenboek Rosmalense molens (René Vogels)
In 1960 kocht de toenmalige gemeente Rosmalen de huidige standerdmolen aan de Molenstraat voor een symbolisch bedrag van 1 gulden. De gemeente ’s-Hertogenbosch is dus dit jaar 50 jaar eigenaar van dit monument.

In 1986 werd René Vogels aangesteld als molenaar op deze bijzondere molen uit 1732 (of nog ouder?). Komend jaar viert hij dus zijn 25-jarig jubileum.

Reden voor de gemeente en hun molenaar om misschien iets bijzonders te doen?! Er kwam een voorstel van Irwin van Hunen, hoofd afd. Gebouwen, om een boekje te wijden aan de Standerdmolen Rosmalen. In een gesprek hierover werd dit voorstel overgenomen maar meteen ook breder getrokken: “Waarom niet een boek over molens van Rosmalen?” Waren er die dan?  Welzeker! Watermolens, rosmolens, poldermolen, koren-windmolen.. Genoeg te vertellen.

Inmiddels zijn 5 auteurs, ieder een hoofdstuk over een of meer molens van Rosmalen aan het schrijven. Er is een redactieteam geformeerd; opzet, formaat, uitvoering, grootte en inhoud zijn (voorlopig) vastgesteld en er zijn offertes aangevraagd.

Aan de hand hiervan is een begroting opgesteld en worden thans de mogelijke subsidies aangevraagd. We wachten deze met spanning af.

Het bestuur zal op de algemene ledenvergadering in februari 2011 aan u, leden, verslag doen hoe het er mee staat en u, indien nodig, toestemming (Statuten: Art.11.2 & 3) vragen een overeenkomst aan te gaan met een drukker om het boek te laten drukken. In dat geval zal op deze vergadering ook het dekkingsplan (subsidies, donaties, voorverkoop) van deze overeenkomst worden gepresenteerd, waarna u het laatste woord in dezen hebt…

Wij houden u op de hoogte.

Boek over de Watermolens in Noord Brabant.

Op de laatste ledenvergadering heeft ons lid Piet-Hein van Halder een lezing met powerpointpresentatie gehouden over zijn onderzoek aangaande de nog bestaande en verdwenen watermolens in Noord-Brabant. Hij heeft inmiddels een boek uitgegeven over zijn onderzoek. Het bevat een schat aan informatie en veel foto’s en kaartmateriaal van vroeger en nu. Voor de prijs van Euro 20,-- kunt u het boek verkrijgen bij Piet-Hein. Zijn telefoonnummer is 073-6237747.

Voorjaarsexcursie 2010 (Liesbeth Verhoeven)

Op zaterdag 17 april vond de voorjaarsexcursie plaats. I.v.m. ons 1e lustrum was het een hele dag en was de koffie of thee en lunch voor rekening van de vereniging. We vertrokken zoals altijd om 9.00 u vanaf de parkeerplaats op de Pettelaarse Schans. De eerste molen die aangedaan werd was de kerkhovense molen in Oisterwijk.

Op deze  plaats heeft vanaf de 14e eeuw een molen gestaan, eerst een standerdmolen. Deze is in 1895 door brand volledig verwoest. Daarna is de huidige stenen molen op deze plaats gebouwd. Naast graan werd er ook schors gemalen. Dat was er de oorzaak van dat in 1912 deze molen van binnen uitbrandde door een niet te blussen schorsbrand. De molen is daarna hersteld met onderdelen van een afgebroken poldermolen uit de omgeving van Rotterdam.Gemalen is hier vanaf de 14e eeuw tot vlak na de Tweede Wereldoorlog. In 1996, is de huidige molen gerestaureerd.

De molen wordt nu weer gebruikt om meel te malen door vrijwillige molenaars. De hele week is de molenwinkel open en kan men er iets nuttigen en meel e.d. kopen. Zie voor meer info de site van deze molen. Binnendoor ging het vervolgens naar Moergestel. De molen van Moergestel is een naamloze gesloten standerdmolen aan de Schoolstraat staand. De molen is in 1852 hiernaartoe overgebracht vanuit Biest-Houtakker, waar sinds 1280 al een standerdmolen ( de oudste molen) stond.

De molen is uitgerust met 3 koppel kunststenen; onderin de molen bevindt zich ook een elektrische maalstoel. Sinds het herstel van de molen wordt er zaterdagmiddag weer gemalen door vrijwilligers.

Daarna was het: op naar Hilvarenbeek. Hier gebruikten we eerst gezamenlijk de lunch. Het grootste deel ging mee naar het doktersmuseum, gelegen naast de molen in een oude molenschuur. Op een leuke manier werd een aantal voorwerpen getoond en verteld waarvoor ze dienden, alvorens we vrij konden rondlopen. Voor de meeste erg interessant, voor sommigen herkenning, want zij hadden deze instrumenten zelf nog gebruikt.

Tot slot werd de beltmolen “de Doornbloem” aan de Doelenstraat 53 bekeken. Deze molen uit 1856 is een werkende korenmolen. Bijzonder is dat rond de kap. Een goot is aangebracht om regenwater sneller af te voeren. Als de wind het toelaat, wordt er elke zaterdag graan gemalen. Als de molen draait, is hij vrij te bezichtigen.

De rij molenstenen aan de voet van de molenbelt geeft aan dat de molen gewerkt heeft als schors-, olie- en pelmolen. Op 12 augustus 1905 brandde de molen geheel uit, waarna hij werd hersteld met onderdelen van sloopmolens uit het westen van het land. In de jaren ’60 kwam de molen buiten bedrijf, maar in 1972 volgde een flinke restauratie. Sindsdien wordt er op vrijwillige basis gewerkt, waarbij ook vaak wordt gemalen. Er wordt elke week (biologische ) tarwe, rogge en spelt gemalen voor bakkers en particulieren. Langs de molenberg zijn oude rassen fruitbomen geplant, die uiteraard onder belthoogte gehouden worden. Naast de molen is een prachtige heemtuin.

Nalatenschap Tom Büller (Liesbeth Verhoeven)
Het restant van de boeken e.d. zal op de vrije markt worden aangeboden. Eind 2010 hopen we de balans te kunnen opmaken.

Herbouw van molen(s) (Liesbeth Verhoeven).
Rosmolen: Er volgt binnenkort weer overleg met de gemeente, de Kring en een eigenaar in het gebied van de Diezemonding. M.b.t. de stichting Herbouw Bossche molens, die binnen niet al te lange tijd opgericht moet gaan worden wordt hard gewerkt samen met de Molenwerkgroep van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch. Er is nog niets nieuws te melden.

Windmolen; N.a.v. het op 23 februari jl. in de (oude) gemeenteraad aangenomen initiatiefvoorstel is er overleg geweest met de wethouder en diverse instanties die zouden kunnen helpen bij het uit te voeren onderzoek. De molenwerkgroep is hier nog flink voor aan het lobbyen. Ook voor deze molen is een stichting nodig om het voortouw te nemen voor vreëren van draagvlak onder de bevolking, PR, fundraising, “body” voor overleg met instanties. Er is nog niets nieuws te melden.

Najaarsexcursie (Liesbeth Verhoeven)
Over de najaarsexcursie naar Kinderdijk heeft u pas een mail ontvangen. Deze vindt plaats op zaterdag 25 september aanstaande. De bedoeling is met een bus te gaan. In Kinderdijk gaan we na de koffie varen, molens en evt. restauratiewerkplaats bekijken.

Hiervoor wordt inclusief de busreis Euro 19,75 gevraagd. Niet leden kunnen mee voor Euro 27,50. Leuk om echtgeno(o)t(e) of (klein)kind mee te nemen. Zegt het voort. Graag spoedig reageren bij Wim Jansen. De buscapaciteit is natuurlijk niet oneindig uit te rekken.

Tot slot
Het zou geweldig zijn als u dit maar vooral komend jaar uw uiterste best zou willen doen om weer een of meer leden te werven voor onze vereniging. Op deze wijze wordt het draagvlak voor de terugkeer van een of meer windmolens in ;s-Hertogenbosch steeds groter. Doe uw best

Uw bestuur

Bestuur  (Liesbeth Verhoeven)                                                                   
In de jaarvergadering van 27 februari j.l. is Piet Lemmens, aan de beurt om af te treden, per acclamatie weer verkozen.  In deze vergadering is tevens Wim Jansen per acclamatie gekozen tot lid van het bestuur.

Website  (Liesbeth Verhoeven)                                                           
Begin maart 2010 , telden we de 2250ste ‘hit’ op onze website! Het bijhouden van de website door uw ‘webmaster’ geeft momenteel nog steeds problemen als gevolg van de overgang van @Home (Essent) naar Ziggo. Samen met onze site-bouwer Ir.Wim Bongers wordt er hard gewerkt aan het oplossen van deze problemen zodat de site steeds weer “up to date” is. Overigens zou het best fijn zijn als een van onze leden de taak van de webmaster zou willen overnemen. Zin en tijd? Laat het even weten.

Alleen het ‘Gastenboek’ van de website wordt helaas bijna niet gebruikt. Eigenlijk is dat jammer want daardoor zou een discussie, berichtgeving, mededeling van iets wetenswaardigs of nog veel meer,  kunnen ontstaan.

Molenboek  (Liesbeth Verhoeven)                                                          
0p  zaterdag 3 april a.s. zullen Liesbeth Verhoeven, Gertie Werner, Frans Peters, Piet Lemmens, Bert van de Wijgert, Piet-Hein van Halder, Rob Hogenboom Nico Coppers en Nico Jurgens voor de 10e keer vergaderen over de voortgang van hun onderzoek.                                                  


Deze onderzoeksgroep helpt Nico Jurgens, zoals u weet, bij het verzamelen van materiaal voor het boek dat hij gaat schrijven. De verschijningsdatum is opgeschoven. Zoals gezegd vorige maal, een uitspraak over een nieuwe datum kunnen we voorlopig nog niet doen. De hoeveelheid, maar ook het soort onderzoekswerk vraagt veel meer tijd dan we aanvankelijk dachten. We hebben met elkaar namelijk afgesproken dat we graag een kwalitatief goed boek willen uitbrengen en dat kost nu eenmaal (meer) tijd.

We kunnen overigens nog best wat hulp bij deze pittige klus gebruiken want met name de notariële archieven is erg veel en lastig werk. Denk er nog eens over na en geef je op bij ondergetekende.

Contributie (Piet Lemmens)                                                                      
Tot op heden heeft iets meer dan de helft van de leden de contributie voor 2010 voldaan. De overige leden wil ik graag verzoeken om de contributie (minimaal Euro 7,50) uiterlijk komende maand april aan ons over te maken op RABO BANK rekening 1087.63.102 t.n.v. Vrienden van de Molens van ’s-Hertogenbosch, Rosmalen. Al vast bedankt.

Ledenwerving (René Vogels)                                                                   
U bent het zeer waarschijnlijk met mij/ons eens dat er draagvlak moet komen voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige ’s-Hertogenbosch. Regelmatig komen er nieuwe aanmeldingen bij ons binnen. De stand is nu 104 leden. We gaan nu op weg naar de 125.

Voor meer draagvlak is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere sympathisanten, zich bij ons aansluiten.  U, beste lezer van deze 1e Nieuwsbrief 6e jaargang, bent de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden. Gebruik hiervoor de brochure!  We hebben er genoeg en bezorgen ze, op verzoek, graag.

Wijs de eventuele belangstellende(-n) ook op onze website: www.bosschemolens.nl !

We willen komend jaar de 150 leden halen.

Jaarafsluiting 2009 (Piet Lemmens) 
Als laatste activiteit van onze vereniging hadden we weer de gebruikelijke afsluiting van het molenjaar bij de Standerdmolen in Rosmalen op Zondag 27 december 2009.

Dit jaar was het al weer voor de derde keer.

De gebruikelijke Glühwein was dit jaar, door een misverstand,  wat later op de molen aanwezig en de oliebollen waren dit jaar ingeruild voor Berliner bolletjes.

De aanwezigen lieten beiden toch goed smaken.

De molen was weer mooi versierd met vlaggen en vlaggetjes en was dit jaar voldoende wind om de wieken weer echt te laten draaien.

Het weer was goed en de gebruikelijke vuurkorven waren ook weer aanwezig.

Sommige leden hadden zich afgemeld, waaronder onze vaste “vuurmeester” Harrie Teulings.

De opkomst van onze leden was niet zo talrijk als in de voorgaande jaren. Gelukkig stond hier tegenover dat er dit jaar veel meer buurtbewoners dan anders aanwezig waren. Alles bij elkaar was het voor de aanwezigen weer een gezellige middag.


Nalatenschap Tom Bűller (LiesbethVerhoeven)            
Piet Lemmens heeft u allen het bestand toegestuurd van de boeken. U hebt allen de gelegenheid gehad in te tekenen voor de boeken die u wilde hebben. De verwerking is nu bezig. U hoort verder per mail of uw aanvraag gehonoreerd is, wat u dient te betalen, waar en wanneer u de boeken kunt afhalen. Het restant van de boeken e.d. zal op de vrije markt worden aangeboden. Eind 2010 hopen we de balans te kunnen opmaken.

Jaarvergadering 2010 (Liesbeth Verhoeven)                              
De jaarvergadering op zaterdag 27 februari 2010 is door 23 leden inclusief bestuur bezocht, 20 leden hadden zich afgemeld. Zoals eerder in deze nieuwsbrief al vermeld is het bestuur uitgebreid met een 5e lid, Wim Jansen.    De taakverdeling is nu: René Vogels voorzitter, Frans van Eenbergen secretaris, Piet Lemmens penningmeester, Liesbeth Verhoeven PR en Nieuwsbrief, Wim Jansen evenementen commissie namens het bestuur. Verder maken Richard Teulings en Willy Wartenberg van deze commissie deel uit.                                                          
In de kascommissie zijn 2 nieuwe leden benoemd aangezien Wim Jansen nu in het bestuur is gekomen.                                                                                           
De contributie voor 2011 is besproken. Door de aanwezige leden werd ingebracht deze te verhogen naar €10. Dat is besloten. Dit jaar is het nog € 7,50. Tevens is op deze ledenvergadering besloten om in 2011 onze leden eventueel een machtiging te laten insturen zodat we dan voortaan in het begin van het jaar de contributie kunnen incasseren. Hierdoor ontvangen wij de contributie in het begin van het jaar en voor mij als penningmeester geeft dit hopelijk minder werk om op het einde van het jaar nog bij leden te moeten rappelleren voor de contributie. Na de pauze was er een zeer interessante lezing en powerpointpresentatie door ons lid Piet-Hein van Halder over watermolens in Noord-Brabant; vroeger en nu.  Ook over watermolens in de stad heeft hij verteld. Hij legde ondermeer uit het hoe en waarom van molenwielen.  Dat je aan de ligging van zo’n wiel de loop van een molenbeek en de plaats van een verdwenen watermolen kan terugvinden. De leden die niet aanwezig waren hebben wat gemist. Een volgende uitnodiging voor een presentatie heeft Piet-Hein dezelfde middag nog gekregen. Hopelijk krijgt Piet-Hein de mogelijkheid om zijn boek hierover nog dit jaar uit te geven. Om 17.00 uur werd de middag afgesloten.

Herbouw van molen(s) (Liesbeth Verhoeven)                                                    Rosmolen: De gemeente ziet  de herbouw van een rosmolen zitten. Wat betreft de locatie zal dit zijn ergens in het gebied van de Diezemonding. Niet op de oorspronkelijke plaats maar wel in die regio aan de overzijde van de Dieze. De gemeente draagt niet bij aan de kosten. Daarom moet de stichting Herbouw Bossche molens binnen niet al te lange tijd opgericht worden. Met de Molenwerkgroep van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch werken we daar verder aan.

Windmolen: Zoals bekend is het College van B&W daar niet voor. Het door de PvdA ingediende initiatiefvoorstel om onderzoek te doen naar de haalbaarheid en de locatie voor een “Klimaat”molen is echter op 23 februari jl. in de oude gemeenteraad met 1 stem tegen (TON) aangenomen en dit voorstel moet dan uitgevoerd worden. Men wil dat er naar meerdere locaties wordt gekeken. De molenwerkgroep, m.n. Rob van de Bosch, heeft hier flink voor gelobbyd. Ook voor deze molen is de stichting nodig om het voortouw te nemen voor creëren van draagvlak onder de bevolking, PR, fundraising, “body” voor overleg met instanties. Mogelijk dat er ooit een Van “Eschsent”molen zal staan. Hopelijk dan toch in de buurt van de oude locatie.   

Kollergang Rosmalen (René Vogels)                        

Oprichting van het monument Kollergang van de ros-oliemolen in Rosmalen.

In Rosmalen hebben, volgens het kadaster van 1832, verschillende rosmolens gestaan. Een ros-oliemolen van Willem Jan Janssens in de Kruisstraat en een rosmolen van Willem de Laar in de Kerkenhoek. Een derde rosmolen, een ros- oliemolen, stond bij de hoeve Heerenbeek. Deze was van de heer Joannes B.H. van de Mortel.

In 1844 heeft de heer Joannes B.H. van de Mortel “vergunning verzoekt eenen rosolijmolen aldaar tusschen de bestaande korenschuur en de straatweg voornoemd te mogen plaatsen” zie bouwaanvraag akte 16.

Op 12 april 1844 werd de vergunning gegund “Accorderen des adressants verzoek wordende eenen oliemolen het mitsdien aan denzelve vergund om ter plaatse hiervoren omschreven door paarden wordende gedreven op te rigten en in werking te brengen” zie vergunning 12 april 1844.

De twee molenstenen welke tegen de molenbelt staan, zijn waarschijnlijk, de kantstenen van de rosoliemolen  van Van de Mortel.

Monument Kollergang
Het oprichten van een monument doet recht aan de rosmolengeschiedenis van Rosmalen en door het hergebruiken van de kollerstenen van de ros-oliemolen van van Van de Mortel kan er een historisch verantwoord monument gebouwd worden. Enkele leden van onze vereniging hebben een “bidbook”  gemaakt om aan gemeente, sponsoren, bouwers etc. te kunnen duidelijk maken wat we bedoelen.

Er is ook een maquette door Frans Hollander gemaakt om dit doel te verduidelijken. Frans in vrijwillig molenaar i.o. (in opleiding).

We rekenen op medewerking van de gemeente om dit monument te mogen oprichten. De kosten willen we dekken middels giften in natura (beton, stenen,hout, etc.), arbeid of geldelijke bijdragen.

Voorjaarsexcursie (Liesbeth Verhoeven)   
Het bestuur hoopt u te zien op de voorjaarsexcursie zaterdag 17 april, waarvoor u de uitnodiging binnenkort ontvangt. Omdat dan het 5-jarig bestaan van de vereniging gevierd wordt zal deze excursie een hele dag duren.

Tot slot                     
Het zou geweldig zijn als u dit jaar uw uiterste best zou willen doen om weer een of meer leden te werven voor onze vereniging. Op deze wijze wordt het draagvlak voor de terugkeer van een of meer windmolens in ’s-Hertogenbosch steeds groter. Doe uw best!

Uw bestuur.

Bestuur                                                                         
Zoals in de jaarvergadering van februari j.l. is medegedeeld: Uw bestuur is op zoek naar versterking/uitbreiding. In deze vergadering heeft Wim Jansen aangegeven een proefperiode te willen meelopen en daarna te beslissen. Hij heeft zich inmiddels bij de bestuursvergaderingen aangesloten. In januari nemen we – wederzijds – een beslissing.

Website(RenéVogels)                                                                                                                        Op 15 september , telden we de 2200ste ‘hit’ op onze website! Na 36 maanden geen slecht resultaat.  De website wordt door uw ‘webmaster’ regelmatig bijgehouden en opgeschoond. Met name onder de knop “Herbouw” is een geheel nieuw stuk geschreven. Moet u eens lezen, want het houdt een koerswijziging in. Bent u het daarmee eens? Graag reacties. Door de overgang van @Home (Essent) naar Ziggo is echter het bijhouden van de website een flinke tijd problematisch geweest. Samen met onze site-bouwer Ir.Wim Bongers wordt er hard gewerkt aan het oplossen van deze problemen zodat de site steeds weer “up to date” is.Overigens zou het best fijn zijn als een van onze leden de taak van de webmaster zou willen overnemen. Zin en tijd? Laat het even weten.

Alleen het ‘Gastenboek’ wordt door u en door andere bezoekers van de website bijna niet gebruikt. Eigenlijk is dat jammer want daardoor zou een discussie; berichtgeving; mededeling van iets wetenswaardigs; of nog veel meer,  kunnen ontstaan.

Molenboek (René Vogels)                                                          
Inmiddels hebben Liesbeth Verhoeven, Gertie Werner, Frans Peters, Piet Lemmens, Bert van de Wijgert, Piet-Hein van Halder, Rob Hogenboom en Nico Coppers, op  zaterdag 12 december j.l. voor de 9e keer vergaderd over hun onderzoeksresultaten.                                                                 


Deze onderzoeksgroep helpt Nico Jurgens, zoals u weet, bij het verzamelen van materiaal voor het boek dat hij gaat schrijven. Over de verschijningsdatum - aanvankelijk dachten we maart 2010 - moeten we minder optimistisch zijn. De hoeveelheid, maar ook het soort onderzoekswerk vraagt veel meer tijd dan we aanvankelijk dachten. Een uitspraak over een nieuwe datum kunnen we voorlopig nog niet doen. We hebben met elkaar namelijk afgesproken dat we graag een kwalitatief goed boek willen uitbrengen en dat kost nu eenmaal (meer) tijd.

We kunnen overigens nog best wat hulp bij deze pittige klus gebruiken want met name de notariële archieven is erg veel en lastig werk. Denk er nog eens over na en geef je op bij ondergetekende.

Contributie(PietLemmens)                                                                                                                               Het zou fijn zijn als u uw bijdrage voor 2010 reeds aan het begin van het jaar overmaakt. Dat bespaart mij een hoop extra werk. Stort dan komende maand januari die  € 7,50 op: rekeningnummer 108763102;  t.n.v. Vrienden van de Molens, 5242 KP Rosmalen. Al vast bedankt.

Ledenwerving (René Vogels)                         
U bent het zeer waarschijnlijk met mij/ons eens dat er draagvlak moet komen voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige ’s-Hertogenbosch. Regelmatig komen er nieuwe aanmeldingen bij ons binnen. Het zal u niet ontgaan zijn dat we Nort en Ria Lammers als nummer 99 en 100 mochten verwelkomen. Helaas stonden daar het overlijden van twee leden en enkele opzeggingen meteen tegenover… Maar op 15 mei j.l. werd opnieuw het 100ste lid verwelkomd. U las hierover in onze vorige Nieuwsbrief. We gaan nu naar de 110.

Voor meer draagvlak is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere sympathiesanten, zich bij ons aansluiten.  U, beste lezer van deze 3e Nieuwsbrief 5e jaargang, bent de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden. Gebruik hiervoor de brochure!  We hebben er genoeg en bezorgen ze, op verzoek, graag.

Wijs de eventuele belangstellende(-n) ook op onze website: www.bosschemolens.nl !

We willen komend jaar de 150 leden halen.

Excursie  Zaandam (Liesbeth Verhoeven)
Vanaf het vertrouwde verzamelpunt “parkeerterrein bij ‘De Pettelaer’ vertrokken we om ± 8.10 uur met ca. 20 leden in 5 auto’s  naar Westzaan voor een bezoek aan papiermolen “De Schoolmeester” : oliemolen “Het Pink” en de ‘Zaanse Schans’ tijdens de Zaanse Molendag op 26 september j.l.

Ondanks de verkeersstrubbelingen op de A2, was iedereen op tijd bij ‘De Schoolmeester’. Het weer was ons de hele dag goed gezind voor een buitenactiviteit, nl. veel zon, af en toe een mooi wit wolkje. Helaas bijna geen wind en dat was wel jammer. De molens konden daarom slechts af en toe draaien en niet werken.

Bij ‘De Schoolmeester’, een rietgedekte achtkant, werden wij ontvangen door de molenaar Arie Butterman, die zijn hele leven “in de papiermakerij” heeft gewerkt (zie foto) . Hij legde het hele procedé van papier maken uit. Het papier werd en wordt nu nog gemaakt van oude vodden. Afhankelijk van de kleur van de vodden wordt er wit , blauw of rood etc. gekleurd papier gemaakt. Naast papier van vodden werd er ook van veenmos veenmospapier gemaakt. Dat werd gebruikt om de spleten tussen de houten planken van boten te dichten; het zet nl. uit als het nat wordt en sluit zodoende goed af. De voorraad nieuwe vodden en veenmos wordt in grote verzamelhokken opgeslagen.

De vodden of lompen werden vroeger door vrouwen en meisjes vanaf 12 jaar met behulp van een  soort sikkelvormig mes in kleine stukjes gesneden en gesorteerd op kleur. De knopen werden er af gesneden en gesorteerd op grootte. Deze mochten de vrouwen zelf verkopen voor 1 cent per zakje. Vervolgens werd het verdere werk door mannen  en jongens vanaf 12 jaar gedaan. De kleine ( nu ook grotere) vodden lappen worden in een bak met water gegooid en  met behulp van door de molen aangedreven messtampers helemaal tot kleine vlokkenpap verpulverd. Dan wordt deze vlokkenpap in een grote ton met een messenrol tot een nog fijnere pap versneden.  Vervolgens wordt het na nog 2 bewerkingen tot een steeds dunnere stofpap via een houten goot in een verzamelbak vergaard waar het  uit kan zakken tot een dikke massa. Dit is de  grond voor het te maken papier. Om er papier van te maken wordt het opnieuw met veel water gemengd en via een schoepenrad in een goot geschept. Via die goot loopt het naar een rolband van ca 60-70 cm breed.

Het papierweefsel blijft op de band liggen en het water loopt er uit. Aan het eind van de rolband komt de papierfilm op een rol terecht. Men kan de rol 8 -10 - 12  of nog meer maal rond laten gaan voordat het papier doorsneden wordt op een in de rol aanwezige groef.  Het vel wordt als een natte theedoek  op een platte kruiwagen gelegd.  Deze vellen worden te drogen gehangen in meters lange droogschuren.  Als het droog is, wordt het  glad gestreken om de droogvouw zoveel mogelijk eruit te krijgen. Tot slot wordt het in een soort mangel nog platter gemaakt.

Het papier wordt “ZAANS BORD” genoemd. Het wordt beschreven, bedrukt, men kan het voor etsen gebruiken of voor aquarelleren maar dan moet het wel eerst nat gemaakt worden. Op dit papier is de Amerikaanse vrijheidsverklaring gedrukt.

Deze molen werd ‘De Schoolmeester’ genoemd. Waarom? De schoolmeester was een van de geldschieters voor het oprichten van de molen.  De mensen in deze streek waren volgelingen van dominee Menno …. Dus Mennonieten. In Amerika zijn  de Amish daarvan nog afkomstig.

Naast deze  machinale papierfabricage  door molenkracht wordt er ook nog zoals vroeger,  papier handmatig geschept. Daarvan was er ook een demonstratie.

Vroeger werkten er continu 2 mannen aan deze grote tobbe met papierwaterpulp. Het moest goed gemengd worden middels roeren met een grote houten spaan. Daarna schepte de “schepper”  het papier op een raam. Hij legde het raam op een houten plank in het midden boven de tobbe. Aan de andere kant stond de “legger”; deze draaide het raam onderste boven en legde het natte papiervel op een droogplank. Als de stapel hoog genoeg was, ging deze in een pers om te drogen ( zoals nu nog een bloemendrogers).  De “schepper” vertelde ons hoe het watermerk in het papier werd aangebracht. In het raam zat een afbeelding; bij het scheppen kwam hierop minder papierfilm dan vlak ernaast en zodoende was het papier boven de afbeelding dunner. “Lompe maken pepier; pepier makt geld; geld makt banke; banke make leeninge; leeninge make bedelaars; bedelaars make lompe……” (An Pullen, Drunen)

Na ruim 1½ uur gingen we snel naar de oliemolen ‘Het Pink’. Dit is een rietgedekte achtkant stellingmolen. Hier kregen we uitleg van molenaar Ranko Veuger (zie foto) hoe “zijn” molen werkte. Maar helaas… te weinig wind, dus zagen we eigenlijk niet hoe het er werkelijk aan toe ging.

Na een uur  gingen we gezamenlijk naar een parkeerplaats in de buurt van de ‘Zaanse Schans’. Vandaar ging ieder op eigen gelegenheid verder.  Meelmolen ‘De Bleke Dood’ staat net voor de brug over de Zaan. Aan de overkant staat net voor de Duyvis fabriek de molen ‘De Ooievaar’. Vanaf de brug is er een mooi uitzicht op de molens aan de rechteroever en de  Zaanse huizen op de linkeroever. Te bezichtigen waren o.a. de houtzaagmolen ‘De Gekroonde Poelenburg’, een Patrokmolen met houthijskraan waar een zeer enthousiaste molenaar, Martin Schaap, uitleg gaf; de verfmolen ‘De Kat’,  waar helaas niemand was om uitleg te geven, in ieder geval toen wij er waren. De laatst gebouwde (2005) molen ‘Het Jonge Schaap’ had een gebroken krukas, waardoor het niet mogelijk was om het zaagproces te demonstreren. Maar er was toch bijna geen wind…

De laatste molen die we bezocht hebben, was de privémolen ‘Het Klaverblad’, verwijzend naar de 4 dochters van de bouwer. De bouw is aangevangen in 1985; in 2005 was de molen klaar. Het is een wipstellingmolentje met als functie: latten- en verenzager.  Een van de dochters is meubelrestauratrice en zij gebruikt een van de zaagtafels die door de molen wordt aangedreven.

Zowel de bouwer als de dochters + schoonzoon waren zeer enthousiaste vertellers. De molenbijgebouwen zijn oud, elders opgekocht en hier weer opgebouwd.

Om iets voor 17.00 uur  was de excursie ten einde en vertrokken de eerste deelnemers weer richting de thuisbasis. Het was een leuke dag.

Jaarafsluiting (René Vogels)                                                            
De laatste activiteit dit jaar is – in dit eerste lustrumjaar -  op de Standerdmolen van Rosmalen waar we jullie op zondag 27 december willen ontvangen en waar we elkaar een goede jaarwisseling met alle goeds voor 2010 willen wensen.  Wij zorgen (tegen een kleine bijdrage) weer voor koffie/thee, Glűhwein en oliebollen. Noteer deze datum al vast in uw agenda! De uitnodiging volgt een deze dagen via post of email.

Nalatenschap Tom Bűller (René Vogels)                                                
De weduwe Bűller heeft, geheel naar de wens van haar overleden echtgenoot, zijn molenbibliotheek en – verzameling geschonken aan de vereniging. Zij is akkoord met de verkoop en/of schenking van deze geweldige verzameling en schenkt de opbrengst, in naam van Tom, aan de vereniging. Uiteraard zijn we haar daarvoor erkentelijk en hebben we, in overleg met haar zoon Jeroen, een passend geschenk gekocht.

Inmiddels is Piet Lemmens begonnen het alle boeken in een Excel-bestand te zetten zodat we wat gemakkelijker kunnen communiceren en een waardetaxatie van e.e.a. mogelijk wordt.  De afgelopen maanden hebben de bestuursleden alle boeken, tijdschriften, foto’s, ansichtkaarten, tekeningen, etc.  getaxeerd. We hopen eind 2009 hiermee klaar te zijn en met name de boeken en tijdschriften begin 2010 ter verkoop te kunnen gaan aanbieden. Het bestuur heeft besloten dat onze leden als eersten kunnen inschrijven en kopen. U wordt begin 2010, in een afzonderlijk schrijven, geïnformeerd over de werkwijze. Daarna, medio 2010, zullen de boeken e.d. op de vrije markt worden aangeboden. Eind 2010 hopen we de balans te kunnen opmaken.                                                         

Bijscholing stadsgidsen (Rene Vogels) 
Op woensdagavond 25 november j.l. hebben Liebeth Verhoeven en René Vogels in het Kringhuis voor een 30-tal stadsgidsen (van De Kring) een lezing verzorgd over het molenerfgoed van ’s-Hertogenbosch. Voorafgaande aan de lezing werden zij “ingewijd” in de ontstaansgeschiedenis van de ‘werkgroep Molens’ (van De Kring), onze vereniging ‘Vrienden van de molens van ’s-Hertogenbosch’ en de binnenkort op te richten Stichting ‘Herbouw Bossche Molens’. Vervolgens maakte René een molenwandeling aan de hand van  de kaart van Jacob van Deventer om duidelijk te maken dat dit de “Gouden Moleneeuw” van de stad is geweest, al stonden ze toen nog buiten de stad. Daarna maakte hij dankbaar gebruik van de publicatie van Nico Jurgens ‘Molenwandeling over de stadswallen’ en “liep” met zijn gehoor van het Kruithuis, via de Noordwal, de Hinthameruitleg, de Hekellaan, Zuidwal, Vughteruitgang naar de Oliemolensingel.                                

Liesbeth had een beknopte hand-out gemaakt van de molens zoals die op onze website voorkomen die tesamen met onze wervingsfolder aan de aanwezigen werd uitgereikt. De stadsgidsen gaven aan het einde van de voordracht aan veel nieuwe dingen te hebben gehoord en zegden toe daar waar nodig/mogelijk hun rondleidingsverhaal te gaan aanvullen. Wij hebben van onze kant aangeboden deze wandeling nog een keer, in de lente/zomer, daadwerkelijke met hen te willen uitvoeren.

Jaarvergadering 2010 (René Vogels)                                                      
De jaarvergadering staat gepland voor zaterdag 27 februari 2010. Noteer maar vast in uw agenda! Het wordt een speciale vergadering met een feestelijke zitting op een bijzondere locatie! Begin februari ontvangt u de uitnodiging. Noteer deze datum maar al vast in uw agenda!

Tot slot                                                                     
Het zou geweldig zijn als u dit maar vooral komend jaar uw uiterste best zou willen doen om weer een of meer leden te werven voor onze vereniging. Op deze wijze wordt het draagvlak voor de terugkeer van een of meer windmolens in ’s-Hertogenbosch steeds groter. Doe uw best!

Het bestuur wenst u een gelukkig kerstfeest en hoopt u op zondag 27 december persoonlijk te ontmoeten.

Uw bestuur.

Van de redactie (Wim Jansen, Piet Lemmens, Liesbeth Verhoeven, René Vogels)

Het is een goede zet geweest om de redactie van onze Nieuwsbrief uit te breiden. Het aantal artikelen is uitgebreider en de variatie is wat groter geworden, maar het blijft over molens of aanverwante zaken gaan.

Van de redactie (Wim Jansen, Piet Lemmens, Liesbeth Verhoeven, René Vogels)

Het is een goede zet geweest om de redactie van onze Nieuwsbrief uit te breiden. Het aantal artikelen is uitgebreider en de variatie is wat groter geworden, maar het blijft over molens of aanverwante zaken gaan. Het honderdste lid is er !!!! (Wim Jansen)
Als trotse opa (naar mij vernoemd) kan ik jullie mededelen, dat mijn kleinzoon Wim jr. het 100ste lid van onze vereniging is geworden.
Hij is 5 jaar oud, woont in Eindhoeven (Acht) en is tevens het 5 de kleinkind van de in totaal 10 kleinkinderen. Net als zijn ouders (Afrika freaks) kent hij alle diersoorten die in Afrika leven bij naam, is hij een verwoed Playmobile speler en voetbalt graag en veel (staat reeds op de wachtlijst). Op school gaat hij ook goed. Hij scoort boven het gemiddelde en zal daardoor eerder naar groep 3 gaan.

Nalatenschap Tom Büller (René Vogels)
De ruim 300 boeken zijn inmiddels geïnventariseerd en voorzien van een
waardebepaling. Het plan is om in oktober de boeken via email bij onze leden aan te bieden. U krijgt dan 3 maanden de tijd om te kiezen en te kopen. Let wel: “Wie het eerst komt….” Het restant zal 2010 op de vrije markt worden verkocht.

Contributie en donaties (Piet Lemmens)
Momenteel hebben van de 103 leden, 86 leden de contributie voor het jaar
2009 betaald en van de 11 donateurs hebben 6 donateurs hun bijdrage voor 2009 gestort. De overige leden en donateurs verzoek ik vriendelijk de contributie ad € 7,50 of de donatie ad € 5,-- spoedig over te maken op onze rekening 108763102 t.n.v. Vrienden van de Molens van ’s-Hertogenbosch, Rosmalen. Een hoger bedrag is natuurlijk altijd welkom. Alvast bedankt.

Website (René Vogels)
Eind maart, om precies te zijn: zondag 30 maart, telden we de 2000ste ‘hit’ op onze website! Na 30 maanden geen slecht resultaat. Alleen het ‘Gastenboek’ wordt door u en door andere bezoekers van de site bijna niet gebruikt. Eigenlijk is dat jammer want daardoor zou een discussie, berichtgeving, mededeling van iets wetenswaardigs of nog veel meer kunnen ontstaan.

ANBI –Beschikking (René Vogels)
Het bestuur heeft bij de Belastingdienst (“leuker kunnen we het niet maken…”) een beschikking aangevraagd. De Belastingdienst merkt onze vereniging aan als een “Algemeen Nut Beogende Instelling” met ingang van 1 januari 2009. Dat houdt in dat u (en anderen) schenkingen aan onze vereniging kunt aftrekken bij uw aangifte inkomstenbelasting onder vermelding van ons fiscaalnummer 14770253 en dossiernummer 66126 . Ik zou zeggen: “Komt u maar!”

Ledenwerving (René Vogels)
U bent het zeer waarschijnlijk met mij/ons eens dat er draagvlak moet komen voor de herbouw van een of meer molens in ons prachtige ’s-Hertogenbosch. Met name het nieuwste idee/plan: een molen als ‘De Nolet’ (Schiedam) aan de Dommel bij het Bastion Deuteren  (Heetmanplein). Een, aan de buitenkant klassiek ogende stellingmolen, maar van binnen een zeer eigentijdse inrichting met een opzet zoals ‘De Nolet’ in Schiedam: een windturbine die meer dan 20% van de energiebehoefte van het kantorencomplex van Essent gaat opwekken.
Daarom is het belangrijk dat vele inwoners, maar ook andere  sympathiesanten, zich bij ons aansluiten. U, beste lezer van deze 1e Nieuwsbrief, 5e jaargang, bent de onmisbare schakel tussen de vereniging en nieuwe leden. Gebruik hiervoor de brochure! We hebben er genoeg en bezorgen ze, op verzoek, graag. Wijs de eventuele belangstellenden ook op onze website:
www.bosschemolens.nl We tellen thans 103 leden. We willen komend jaar de 150 leden halen.

Lezing Sociëteiten ‘Amictia’ & ‘De Zwarte Arend’ (René Vogels)
Op dinsdag 16 april gaf ik een lezing over onze Bossche molenhistorie voor Het Damescomité van bovengenoemde sociëteiten.
Onder mijn gehoor bevond zich een dame die verklapte dat haar vader in 1938 de molenberg met molenrestant, op Bastion Deuteren, heeft gekocht om er het bekende benzinestation te bouwen. Ik heb haar meteen lid van onze vereniging gemaakt. Ze moet nu alleen nog betalen…

Excursie naar De Kilsdonkse Molens (Piet Lemmens)
In de jaarvergadering j.l. was besloten dit jaar onze eerste excursie zouden houden naar het geweldige project ‘De Kilsdonkse Molen’ gelegen tussen Veghel en Dinther. Dit project werd op vrijdag 8 mei officieel geopend door Prins Friso, beschermheer van de ‘Vereniging De Hollandse Molen’. Op Nationale Molendag , zaterdag 9 mei, werd dit project zich vol trots “aan den volke” getoond.
Onze vereniging ging op zaterdag 20 juni op bezoek. We vertrokken, met 24 belangstellenden, (13 leden hadden zich afgemeld) om 14.00 uur van onze vaste plek, De Pettelaarse Schans, naar Laag Beugt/Hoog Beugt net buiten Dinther.

Bij aankomst waren we meteen onder de indruk van dit geweldige complex.  Allereerst de binnenkomst in een buitengewoon goed ingerichte ontvangstruimte, een soort paviljoen in ronde vorm met als afdekking een soort kunststof bekleding in de vorm van een parachute.
Waar we natuurlijk voor kwamen was een draaiende stelling-windmolen en twee waterraderen die door de rivier de Aa in gang werden gehouden. Het ene rad kan de windmolen, bij windstilte, bedienen en het andere is permanent (bij voldoende water) te gebruiken in de oliemolen.
We werden zeer hartelijk ontvangen door Willy van der Steijn, secretaris van de Stichting De Kilsdonkse Molen, die ons in een zeer gedetailleerd verhaal vertelde hoe men in 6 jaar erin was geslaagd om dit complex geheel te restaureren en eigenlijk terug te geven aan de gemeenschap.
De geschiedenis van deze molen gaat terug tot in de middeleeuwen. De eerste vermelding is uit 1233 in het oorkondeboek van Noord Brabant.
In de Schepenprotocollen van ’s-Hertogenbosch bevindt zich een akte uit
1433, waarin een watermolen met twee raderen op een plaats genaamd
“Kilsdonk” wordt overgedragen.
Een van de twee watermolens wordt in 1813 geschikt gemaakt voor windkracht. Beide molens worden in 1840 door brand verwoest en in 1842 in de huidige vorm herbouwd.

Oliemolenaar, André van Esch, (lid van onze vereniging!), liet ons vervolgens vol trots zien hoe een oliemolen werkt. Nu hadden wij Holtensmolen in Deurne al wel gezien maar …. Dit complex: een prachtige Kollergang; een voorslagvuister; een voorslag-oliepers; 8 stampers om de koeken weer te  breken; een naslag vuister en een naslag-oliepers om de laatste restjes olie uit het oliehoudende zaad te persen. Na het zien van de imposante wentel-as op de zolder was de verwondering compleet. En… dan hebben we het nog niet eens gehad over de diverse manieren die men heeft aangewend om de historie van
het gebouw te laten zien: de glazen vloer om de oliekelders en de diverse
funderingen te tonen; de gepleisterde plekken op de muren waar ooit een raam of deur had gezeten…. En toen moesten we de windmolen nog doen…. U moet zelf (nog) maar eens gaan kijken!
Uniek in Nederland, uniek in de wereld, deze combinatie van een windmolen en een watermolen.

Excursie Zaandam (Rene Vogels)
De tweede excursie zal (zoals in de jaarvergadering is afgesproken) gaan naar de enige papier-windmolen ter wereld: ‘De Schoolmeester’ in Zaandam. We zullen dan tevens een bezoek brengen aan het Zaans Molenmuseum en de molens aan de Zaanse Schans: De Huisman, De Gekroonde Poelenburg, De Kat, De Zoeker, Het Jonge Schaap (nieuw!), De Os en De Bonte Hen.
Niet al deze molens zijn geopend of toegankelijk maar we zullen tijd te kort
hebben om er enkele uit deze reeks te bezoeken die ons wel kunnen ontvangen.
De excursiecommissie heeft als datum: zaterdag 26 september, vastgesteld.
U moet rekenen op een excursie van een hele dag.
Los van deze Nieuwsbrief ontvangt u begin september een uitnodiging met het  programma.

Postzegels en molens (Rob Hoogenboom)
Volgend jaar houdt de Nederlandse Vereniging voor Thematische Filatelie
(NVTF) een grootse tentoonstelling in ’s-Hertogenbosch. Een van de thema’s zal molens zijn! Er verscheen inmiddels ook een 3-tal artikelen in het tijdschrift ‘Thema’ (NVTF) van de hand van Jacques van de Winkel met als titel: ‘Van wrijfsteen tot monument. Molens!” Zeer de moeite waard!

Tot slot
Het zou geweldig zijn als u dit jaar uw uiterste best zou willen doen om weer een of meer leden te werven voor onze vereniging. We zijn nu het kritische punt van 100 gepasseerd, dus nu begint de “spin-off” !! Toch?!?!?! U hebt gelezen hoe het moet: Iedereen aanspreken en warm maken voor onze zaak. Op deze wijze wordt het draagvlak voor de terugkeer van een of meer molens in ’s-Hertogenbosch steeds groter. Doe dus uw best!

René Vogels, uw voorzitter