IN MEMORIAM FRANS VAN EENBERGEN
8 april 2000 maak ik, René, kennis met Frans als deelnemer aan de Boschlogiecursus ‘Molens van ’s-Hertogenbosch’.
Wanneer 4 jaar later een oproep wordt gedaan om tot de oprichting van een vereniging te komen, behoort Frans tot de eerste belangstellenden. In de oprichtingsvergadering meldt hij zich spontaan voor de statutencommissie, materie waarvan hij kennis van zaken heeft. Als de vereniging dan definitief wordt opgericht (16 april 2005) wordt Frans secretaris van ons driekoppig bestuur.
We vergaderen maandelijks bij elkaar thuis en zo komen we ook in zijn schitterende woning op ‘De Stille Wille’, waar hij ons gastvrij ontvangt en trots rondleidt. We wanen ons “op vakantie”.. De vereniging groeit gestaag van 40 naar bijna 100 leden mede door Frans’ werk als secretaris.

Frans wil stoppen maar wij willen hem niet kwijt en vinden een oplossing: Liesbeth Verhoeven, inmiddels toegetreden tot het bestuur, neemt het secretariaat over. Frans blijft binnen ons bestuur en staat ons – soms op afstand – met raad en daad bij.
Zo herinneren wij ons zijn zeer vakkundige bijdrage in het juridisch conflict rond de bouw van de Kollergang te Rosmalen. Een kolfje naar zijn hand!
De laatste jaren leeft hij (en wij met hem) tussen hoop en vrees. Op goede – of betere momenten was hij weer aan de bestuurstafel of bij onze activiteiten aanwezig. Wij kregen weer hoop…Om vervolgens te horen dat het toch niet….
Helaas is dat laatste thans het geval geworden en is hij afgelopen woensdag 25 september in het bijzijn van zijn gezin ingeslapen.
Wij zullen ons Frans blijven herinneren als een betrokken, scherpzinnige en altijd goed gehumeurde persoon. We zullen zijn humor missen. We zullen hem missen. We zullen hem nooit vergeten. Wij wensen Anne-Marij, hun kinderen en kleinkinderen heel veel sterkte bij het verwerken van dit verlies.

Zaterdag 27 september zijn we met 27 mensen op stap gegaan naar Gelderland en Duitsland, net over de grens naar molens met bijzondere wieksystemen.
De eerste molen is de Joannesmolen te Heumen, met zelfzwichting op de binnenroede. Op de foto de horizontaal staande wieken.
de Alte Mühle van Donsbrüggen. Het is een houten achtkante bovenkruier beltkorenmolen. De molen, gebouwd in 1821, is tot de top van de kap twintig meter hoog. In 1890 werd een stoommachine met schoorsteen ingebouwd, die in 1954 weer werd afgebroken. In 1930 werd een elektromotor geplaatst om meer productie te kunnen maken. Tussen 1955 en 1963 is de molen gerestaureerd, waarbij de houten schaliën werden vernieuwd en de molen Bilau-wieken kreeg.
Deze op een vliegtuigvleugel gebaseerde wieken worden langs de roede aangebracht. De Bilauwiek bestaat uit een roede met klep en stroomlijnneus. De vleugels zijn gemaakt van aluminium. De kleppen worden voor het zwichten bediend via een spin, zwichtstang, zwichtstok en zwichtketting. Met de zwichtketting worden de kleppen gesloten en kan de molen na het lichten van de vang gaan draaien. Gewichten aan de zwichtketting bepalen het opengaan van de kleppen.

Dit is een bovenkruier korenmolen uit 1857, met drie koppels zowel kunst- als blauwe maalstenen met fokwieken van het Fauëlsysteem met Ten Have-kleppen en remkleppen op alle vier de wieken.
De molen heeft een elektrisch kruilier.
Bij fokwieken volgens het systeem van ir. P.L. Fauël zijn voorzoom, de 3 windborden en bordschroot vervangen door een houten voorzoom met vleugelvormig profiel, de fok.
De werking: de wind blaast tegen de holle kant van de fok en gaat door een spleet aan de achterkant van de fok, waardoor er een onderdruk achter het zeil ontstaat. Hierdoor is er een grote trekkracht. Hierdoor kan met weinig wind nog gemalen worden.
Ten Have-kleppen: De remkleppen hebben achter de roede een klepkoppelstang en aan de voorkant van de roede naar de spin een trekstang met aan het eind van de roede een borgstang. De trekstang is met de kleppen verbonden door korte trekstangen.

Deze op een vliegtuigvleugel gebaseerde wieken worden langs de roede aangebracht. De Bilauwiek bestaat uit een roede met klep en stroomlijnneus. De vleugels zijn gemaakt van aluminium. De kleppen worden voor het zwichten bediend via een spin, zwichtstang, zwichtstok en zwichtketting. Met de zwichtketting worden de kleppen gesloten en kan de molen na het lichten van de vang gaan draaien. Gewichten aan de zwichtketting bepalen het opengaan van de kleppen.

De kap rolt met Engels rolwerk en met behulp van tandraderen die in een daaronderliggende ring met tanduitsparingen grijpen.
In de molen is een klein molenmuseumpje met o.a. molenmodellen op schaal, hier de Alte Mühle.

Onderweg ziet René een molen. Daar stappen we nog even voor uit. Het is molen De Reus in Gennep, een ronde stenen beltkorenmolen uit 1846/47, tot 1951 op windkracht in gebruik gebleven. Nu draait de molen nog regelmatig op vrijwillige basis. De molen dankt zijn naam aan de forse afmetingen. De roeden zijn ruim 27 m lang en de kapzolder heeft een middellijn van 5 meter.

behoort. Deze korenmolen is in 1725 gebouwd als papiermolen. De molen heeft als bijzonderheid dat hij water uit twee molenvijvers op verschillende hoogte kan betrekken, waarbij het water uit de bovenste vijver (gevoed door de Beek van het Groene Water) bovenlangs wordt gevoerd, en het water uit de onderste vijver (gevoed door de bron De Helskuil) vanaf het midden van het waterrad wordt aangevoerd. In 1944 is de Bovenste Plasmolen door oorlogshandelingen beschadigd, waarbij de molenaar Verouden dodelijk werd getroffen. Eerst in 1999 is de molen hersteld door de stichting de “Stichting Bovenste Plasmolen 1725”. De molen is maalvaardig en is tijdens de zomermaanden regelmatig geopend.
Via de andere kant door het bos omlaag lopend, langs het bospad richting de Romeinse Villa Plasmolen die hier ooit gestaan heeft, komen we weer op de weg beneden.

Hans Titulaer is beroepsmolenaar op de Witte Molen in Nijmegen. In 1997 heeft hij het sinds 1904 bestaande molensteenbedrijf overgenomen van zijn Duitse leermeester Heinrich van Hees. Hij maakt nieuwe molenstenen, restaureert oude stenen, doet onderhoud aan stenen, scherpt molenstenen en geeft onderhouds- en maaltechnisch advies.
Hans vertelt hoe het malen van meel ed. in de loop der tijden gebeurde. De eerste bewerking van graan tot meel gebeurde met behulp van wrijfstenen: een platte ondersteen en een kleine bovensteen, de handsteen.
De kweern: afgeleid van de handmolens die de Romeinen vervaardigden van lava basalt. Aan deze handmolen is goed te zien hoe molenstenen werken en te ervaren welke fysieke inspanning nodig is om graan te vermalen.
Hans geeft een zeer interessante uitleg van welke materialen je kunt gebruiken / gebruikt voor het maken van massieve kunststenen. Grint voor de ballastlaag; Magnesiet en Magnesiumchloride als bindmiddel voor de stukjes harde steen, o.a. Kwarts, Flint en Amaril. Zand voor bodemsel. Tegenwoordig worden de stenen gemaakt met een zacht bodemsel, d.w.z. de groeven van de steen zijn van zachter materiaal, waardoor de stenen makkelijker te scherpen zijn. De kerven worden gemaakt van een mengsel van het bindmiddel en de stukjes harde steen. De kerven worden eerst gegoten in waaiervorm. Dan worden deze in de steenmal gelegd en wordt de bodemsel gegoten.
Dan moet alles uitharden. In het midden van de steen is een rond gat uit gespaard.
Aan de zijkanten de gaten voor de steenkraan. In de loper wordt de vorm van het gebruikte molenijzer aangebracht.
De ligger is vlak, terwijl de loper op het binnenste maalvlak iets hol is. Hierdoor is er ruimte voor de graankorrels om via het kropgat tussen de stenen te komen.
Blauwe stenen zijn gemaakt van basaltlava. Deze zijn vrij zacht en moeten daarom 5x vaker gescherpt worden dan kunststenen. Het scherpen gaat wel sneller.
NB. Op de eerste drie van bovenstaande foto’s maakt Hans ter illustratie gebruik van een steenmal, waarin al een steen ligt uit te harden. De steen wordt dus onderste boven gemaakt.
Na deze uitleg is er gelegenheid om voor ons vertrek nog even rond te kijken of iets te drinken en een plak cake voor de inwendige mens te nuttigen.
Ca. 17.00 uur zijn we na een zeer interessante dag weer terug bij de auto’s in ‘s-Hertogenbosch.
Jaarafsluiting (Wim Jansen)
Op zondag 28 december vindt van 15.00 – 17.00 uur in en rond de molen van Rosmalen de afsluiting van dit gedenkwaardige (molen)jaar plaats onder het genot van een drankje en hapje. Ook voor kinderen zal er iets te drinken zijn. De uitnodiging hebt u inmiddels ontvangen.

Een kennis gaf mij een artikel uit de Brabantse Dagbladeditie “De Langstraat”.
De restauratie van de Noordeveldse molen in Dussen, de Oude Doorn in Almkerk en de molen Vervoorne Polder in Werkendam, eigendom van de molenstichting Het Land van Heusden en Altena, is onlangs 8 oktober 2014 afgerond met het in werking zetten van de Noordeveldse molen in Dussen. (zie foto)
We bestaan 10 jaar …………….!!! (René Vogels)
Op zaterdag 16 april 2005 kwamen we voor het eerst bij elkaar in een lokaal van de Koning Willem I kazerne.
Komend jaar worden we dus 10 jaar: een taart met 10 kaarsjes!
Het bestuur wil, samen met u, onze 10e verjaardag op of rond die 16e april 2015 vieren.
Deden we dat 5 jaar geleden met een dagexcursie naar de molens van Oisterwijk, Moergestel en Hilvarenbeek (weet u nog?) en met een lekkere lunch aan De Brink, deze keer gaan we iets gelijks doen.
We hebben daarom besloten onze Brabantse - en landelijke excursie om te ruilen zodat we in april de hele dag, met de bus, op stap gaan. We gaan kijken of we een interessant programma kunnen samenstellen in ….. (tipje van de sluier): Schiedam en/of Rotterdam!
Algemene ledenvergadering (Liesbeth Verhoeven)
Op zaterdagmiddag 28 februari 2015 zal de Algemene Leden Vergadering plaatsvinden. Ook deze keer kunnen wij terecht in een zaal van het JBAC. Aanvangstijd 14.00 uur. Nadere informatie over de gebruikelijke agendapunten en het program na de pauze volgt begin februari. U kunt de datum alvast noteren in uw agenda.
Voorjaars- Jubileumexcursie (Liesbeth Verhoeven)
Op vrijdag 17 april 2015 zal de jubileumdagtocht per bus naar Schiedam en/of Rotterdam plaatsvinden. Wij proberen er een mooi programma van te maken en rekenen/hopen dan ook op een grote deelname.
Educatief program (Liesbeth Verhoeven)
Naar aanleiding van de vraag op de laatste algemene ledenvergadering is over wat we doen aan educatie voor kinderen is er contact gelegd met de JEUBO – organisatoren. Zij bieden een jeugd-boschlogie programma aan voor groep acht van tien basisscholen per jaar. Deze organisatoren hebben een rondleiding gehad op de molen van Rosmalen. Aan hen is het aanbod gedaan om op de betreffende scholen door de molenaars een les te laten verzorgen over molens, evt. gevolgd door een rondleiding op de molen van Rosmalen of door een uitnodiging voor de kinderen om op een zaterdag te komen kijken met hun ouder(s). Wij wachten af wat de JEUBO-groep gaat beslissen.
Ledenwerving (Liesbeth Verhoeven)
Ons ledenaantal is wat afgenomen. Het zit nu op 108. Blijft u best doen om vrienden, kennissen, ook met kinderen te enthousiasmeren. Want bij een definitieve beslissing of een molen kan worden herbouwd is een breed draagvlak in de bevolking zeer belangrijk.
Tot slot
We hopen u te zien op 28 december a.s.
De volgende nieuwsbrief verschijnt waarschijnlijk in maart 2015.
Uw bestuur