bosschemolens
  • Welkom
  • Vereniging
    • Statuten
    • AVG
  • Agenda
  • Actueel
  • Nieuwsbrieven
  • Onderwijs
  • Fietsroute
  • Molenbouw
  • Molenwandeling
  • Molenexcursies
  • Molenhistorie
  • Fotoboek
    • Fotoboek 2021 & 2022
    • Fotoboek 2020
    • Fotoboek 2019
    • Fotoboek 2018
    • Fotoboek 2017
    • Fotoboek 2016
    • Fotoboek 2015
    • Fotoboek 2014
    • Fotoboek 2013
    • Fotoboek 2012
    • Fotoboek 2011
    • Fotoboek 2010
    • Fotoboek 2009
    • Fotoboek 2008
    • Fotoboek 2007
    • Fotoboek 2006
  • Verslaglegging
  • Links
  • Colofon/Disclaimer
  • New Page

Nieuwsbrief 38

15/8/2018

0 Comments

 
Eindelijk dan weer een nieuwsbrief waarin u deelgenoot wordt gemaakt van een aantal heuglijke feiten. Wel mijn welgemeende excuses dat het mij niet eerder gelukt is de nieuwsbrief te maken.
 
Aanbieden 1e exemplaar Boek ‘De Molens van Rosmalen’ (Liesbeth Verhoeven)
Sinds 2010 stond het “Molenboek Rosmalen” op de agenda van onze vereniging. In 2016-2017 hebben de 5 auteurs geschreven, gezocht naar documenten, afbeeldingen en geschaafd aan hun verhaal. In de extra ALV op 21 oktober 2017 hebben wij met de aanwezige leden de aftrap gegeven aan de voorverkoop van het boek over de Molens van Rosmalen. U hebt het verslag daarvan reeds eind vorig jaar én voor de ALV van 24 februari dit jaar ontvangen.
In 2017-2018 is het bestuur druk bezig geweest met kiezen van opmaker, drukker en beoordelen lay-out boek, aanschrijven van donateurs, gemeente i.v.m. het voorwoord, de voorverkoop, het verwerken van de gegevens daarvan, het voorbereiden van de incasso’s en de boekpresentatie.
Nu is het zover. In het Europese Jaar van het Cultureel Erfgoed wordt op 4 september het 1e exemplaar aangeboden door onze voorzitter aan wethouder H. van Olden. Dit gebeurt tijdens de ‘Bossche Monumentenavond’, voorafgaand aan Open Monumentendag. Deze avond wordt georganiseerd door de afdeling Erfgoed (gemeente ’s-Hertogenbosch) de Stichting ‘s-Hertogenbossche Monumentenzorg én onze Vereniging.
Deze ‘Bossche Monumentenavond’ vindt plaats in Perron 3 te Rosmalen van 19.00 tot 22.05 uur. U kunt zich aanmelden voor maximaal twee personen via
Monumenten@s-hertogenbosch.nl met naam en emailadres. U krijgt een bevestiging per mail.
 
Molenaar  - alle molens “in de vreugd” ! (René Vogels)
Het ambacht van molenaar (wind- en watermolenaar)  is afgelopen jaar,  op 5 december, geplaatst op de Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed van UNESCO. Deze lijst bevat een verzameling van mooie en bijzondere tradities en ambachten over de gehele wereld. Naast het materieel erfgoed (gebouwen, natuurgebieden, etc.) van onze molens op Kinderdijk wordt de/onze molenwereld opnieuw genoemd. 

Nederland is sinds 2012 lidstaat van het Unesco-verdrag dat gaat over het borgen (safeguarden) van immaterieel erfgoed. Ons Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed heeft geïnventariseerd en hiervan een lijst opgesteld. De Minister van OCW kan uit die inventaris nog meer ambachten, gebruiken of tradities voordragen.
“Nederland heeft hiermee een internationale voorttrekkers rol gekregen om dit levend,
cultureel erfgoed te beschermen en door te geven aan volgende generaties. Molenaars laten nu en in de toekomst molens draaien en malen. Het Gilde van Vrijwillige Molenaars blijft daartoe mensen opleiden tot molenaar:” schreef Erik Kopp, voorzitter van het GVM in De Gildebrief (36e jaargang; nr. 4; december 2017).
In het 13 jarig bestaan van onze vereniging hebben we heel wat molenaars ontmoet en hun enthousiaste verhalen over hun molen en hun werkzaamheden gehoord. Eén rode draad liep door deze kennismakingen: passie! Al ben ik dan gestopt het vuur is bij mij nog steeds niet uit. Zeker niet na deze erkenning!
 
ALV 24 februari 2018 (Liesbeth Verhoeven)
Voor deze ALV hebben we dit jaar onderdak gevonden in Sociaal Cultureel Centrum de Helftheuvel.  Een kleine trouwe groep leden  (17) heeft deze wederom bezocht.  14 leden hadden zich afgemeld. Het verslag hiervan hebt u eind juni per mail ontvangen.
 
Vervolg Artikelenreeks over de molens van Rosmalen verschenen in Rosbode en Stadsblad.
 
De Engelandse watermolen (Piet Hein van Halder)
In 1476 is er ingebroken in de Engelandse watermolen in Berlicum.
De schout van Maasland heeft een verklaring van een van de verdachten opgenomen. De beide andere daders zijn ‘m waarschijnlijk gesmeerd, want over hen is verder niets vastgelegd.
 
Volgens zijn verklaring heeft Pauwels Peter Ghijbensone, geboren in Berlicum, in den Bosch zitten drinken met Arnden Aertssone en Henneken Robbens, die in Berlicum woonden. Ze zijn samen terug gelopen naar Berlicum. Toen ze onderweg bij de Engelandse molen kwamen, die eigendom was van Symon van Gheele, hebben Arnden en Henneken met elkaar overlegd met de woorden; ‘laten we de ruis, die we in het water horen, omhoog halen, daar zal wel wat vis in zitten’. Daarop hebben Arnden en Henneken, in het bijzijn van Pauwels, de ruis omhoog gehaald. Daarna zijn Arnden en Henneken de molen binnen gedrongen waar Arnden een kaars pakte en zei; ”Laten we de molen aansteken, die heeft me genoeg gekost”. Pauwels kon Arnden overreden het niet te doen. Maar hij kon niet beletten dat Arnden en Henneken daar uit de molen gereedschap meenamen, zoals een haex (aks), een brede bijl, een spikelboor (boor voor het maken van spijkergaten), een visnet, een dagge (korte degen), een paar handschoenen  en een struisveer. Arnden draaide nog heimelijk de haan van de molenaar de nek om en gooide hem in het water.

Hoewel Pauwels Peter Ghijbensoene hierbij aanwezig was heeft hij er niet actief aan deelgenomen.
De schout van ’s-Hertogenbosch, Peter Vertaing, ridder, veroordeelt hem, na advies van de heren van de Rekenkamer te Mechelen, tot een boete van vijftig rijns gulden.
De ruis van de Opwettense watermolen in Nuenen.
​ Tot zeer recent werd er met een ruis nog paling gevangen in de ontlastsluis van watermolens.
Een ruis is een scharnierend frame, dat precies de breedte heeft van de ontlastsluis en dat voorzien is van dicht naast elkaar liggende latjes. Het scharnierpunt ligt aan de onderbalk van de sluisdeur. Het frame ligt normaal op de bodem van de ontlastsluis. Als men wil vissen wordt het uiteinde van de ruis met een touw opgetild en komt de ruis schuin te liggen. Het water verdwijnt tussen de latjes, maar de paling blijft op de ruis liggen en kan niet meer weg.

De rosmolens van Rosmalen (Bert van de Wijgert).
Een rosmolen is een door een paard, ezel, rund of een ander dier aangedreven molen. Kleine molens kunnen ook door de mens (in de oudheid door een slaaf) aangedreven worden.
Hoewel de naam Rosmalen doet denken aan een rosmolen (paardenmolen) heeft de naam Rosmalen niets met een rosmolen te maken.
Rosmalen werd al in 815 als Rosmalla of Rosmella genoemd in een oorkonde en betekent: Riet in laag gelegen land.
 
Er hebben in de loop van de tijd verschillende rosmolens in Rosmalen gestaan.
De oudste rosmolen, de roskorenmolen bij de Engelandsebrug, werd vermeld in een overeenkomst van 18 oktober 1546. Deze rosmolen werd gebouwd uit onderdelen van de afgebroken watermolen die bij de Engelandse brug stond.

Na deze rosmolen is er geen rosmolen meer vermeld in de verschillende archieven. Pas in 1832 komen we - in de kadastrale legger - weer 2 rosmolens tegen.
Een roskoren- / grutmolen in de Kerkenhoek. Deze rosmolen stond tegen de muur van het kerkhof. De andere rosoliemolen in de Kruisstraat stond op de hoek Kruisstraat-Vliertwijksestraat. Deze rosoliemolen is ca 1840 afgebroken en van de onderdelen is (volgens mij) de laatste rosoliemolen gebouwd bij de hoeve ‘Heerenbeek’ van Joannes B.H. van de Mortel.
Deze rosoliemolen stond ongeveer op de plaats van het huidige Kollergang-monument. Naast de roskorenmolen en rosoliemolens uit de 19e en 20e eeuw hadden sommige boeren bij hun boerderij een rosmolen voor de aandrijving van bijv. hun dorsmachine 
Picture
Dorsmanege in Spurkstraat 68, Den Dungen.
Foto  L.Minderhoud 1964 (gemeente
 ’s-Hertogenbosch, afd. Erfgoed: Coll. Henk de Werd)

 
Mijn oom, Jan van de Wijgert, had een boerderij op de Oude Baan (in 1979 afgebroken) en op deze boerderij had hij een door een rosmolen aangedreven dorsmachine.
 
 
Vervolg Verslag excursie 1 juli 2017 (verslag Liesbeth, foto’s Marjo Verhoeven)
Huis Bergh in ’s Heerenbergh.   (bron tekst o.a. website Huis Bergh)
 
De bouwgeschiedenis van het kasteel gaat terug tot het jaar 1250. Delen van het huis dateren uit de 14e, 15e en 17e eeuw. In de beginfase van de Tachtigjarige Oorlog had Huis Bergh veel te lijden van oorlogsgeweld. In 1735 brandde het geheel uit.
Het kasteel was het stamslot van de machtige heren en graven Van den Bergh. Dit geslacht heeft belangrijke functies bekleed bij kerk en staat. Het bezat uitgestrekte bezittingen in Gelderland en Zuid-Nederland. Hun meest prominente familielid was Willem IV van den Bergh (1537-1786), die gehuwd was met Maria van Nassau, een zuster van Willem van Oranje. Hij behoorde tot de voornaamste Gelderse edellieden van zijn tijd. De Van den Berghs speelden een vooraanstaande rol in de 80-jarige oorlog, waarin zij de partij van de Prins van Oranje verwisselden voor die van de Spaanse koning. De laatste heer van Bergh (Johan Baptist) stierf kinderloos in 1781; was al jaren gedetineerd wegens krankzinnigheid. 
Picture
Daarna ging het bezit van Bergh via de vrouwelijke lijn over naar het Huis Hohenzollern-Sigmaringen, een adellijke familie uit Zuid-Duitsland, die er nauwelijks verbleven.
 
In 1912 kocht Jan Herman van Heek (1873-1957), een industrieel uit Enschede, het kasteel met een grondbezit van ca. 1150 hectare en bijbehorende bezittingen van deze familie. Hij restaureerde het kasteel naar de Middeleeuwse staat en begon met het verzamelen van middeleeuwse kunst. In 1939 brandde opnieuw een groot deel van het huis af. De  wederopbouw duurde van 1939 tot 1941.
In 1946 bracht Van Heek zijn gehele bezit in en rond ‘s-Heerenberg onder in de stichting Huis Bergh: tientallen gebouwen, de uitgebreide verzameling middeleeuwse
kunst, het familiearchief (vanaf 1227) en circa 1400 ha gronden, m.n. bossen en natuurgebieden. Op deze manier verzekerde Van Heek zich ervan dat Huis Bergh en haar toebehoren in haar geheel voor Nederland behouden bleef.
Jan Herman van Heek is gestorven in 1957 en ligt begraven op het kerkhof van de NH Kerk naast het kasteel. Het kasteel werd tot in de tachtiger jaren van de vorige eeuw bewoond door de familie Van Heek.
In de directe omgeving van het kasteel bevindt zich ‘De Plantage’ (een 18e-eeuws parkbos), de munt van het kasteel (15e eeuw) en de kerk waarvan het oudste deel uit de 13e eeuw dateert. 
Picture
​Tijdens de rondleiding bezochten we de kelder met oude waterput, de 15e en 16e-eeuwse portrettengalerij, Noord-Europese kunst met  werken uit de omgeving van Jeroen Bosch en Lucas Cranach, vroege Italiaanse schilderkunst met o.a. een paneel (de aartsengel Gabriël) uit de wereldberoemde Maestà van Duccio di Buoninsegna (1311), de middeleeuwse verdedigingstoren met wapenkamer en muntenverzameling, afkomstig van de eigen munt. Verder was op de toren het uitzicht naar vier kanten te bewonderen.
Picture
Zicht vanaf de toren op de toegangspoort met: Links het koetshuis, nu Kasteel Café Heeren Dubbel; In het midden de Nederlands hervormde kerk, oorspronkelijk de slotkapel gewijd aan St. Pancratius (1259)
 
Tot slot heeft bijna iedereen nog op het terras gezeten tot de bus ons terug naar
‘s-Hertogenbosch bracht. Een zeer geslaagde excursie was ieders mening.

Een verslag van de najaarsexcursie naar Goirle van 16 september 2017 en de voorjaarsexcursie van 7 juli 2018 naar Hellevoetsluis volgt in de volgende Nieuwsbrief.
 
Aankondiging Najaarsexcursie naar Vinkel (Liesbeth Verhoeven)
Op zaterdagmorgen 29 september bezoeken we van 10.00 – 12.00 uur molen ‘De Zwaan’ die in Vinkel herbouwd wordt. Binnenkort ontvangt u de uitnodiging en routebeschrijving.
 
Reservekandidaten voor penningmeester (Liesbeth Verhoeven)
Inmiddels heeft één lid zich opgegeven als kandidaat penningmeester. Hij zal met Piet verder overleggen en ingewerkt worden. Nader bericht hierover in de volgende nieuwsbrief en op de ALV van 2019.
 
AVG (Liesbeth Verhoeven)
Ook wij zijn ons aan het verdiepen in de nieuwe Wet op de Privacy. Het geldt nl. ook voor onze kleine vereniging dat wij duidelijke afspraken moeten maken hoe wij met uw persoonlijke gegevens omgaan. Wij melden alvast dat de ledenlijst met naam, adres, geboortedatum, telefoonnummer, bankrekeningnummer en tenaamstelling, emailadres alleen bij het bestuur bekend is. Op de website staan geen privacy-gevoelige gegevens. Alleen van de bestuursleden staan daar naam, adres, emailadres en telefoonnummer vermeld. De mailings gebeuren in BCC. Op de ALV van volgend jaar willen wij het Privacy Reglement agenderen.
 
Website (Liesbeth Verhoeven)
De website heeft altijd al een emailadres gehad. N.a.v. de AVG zijn er problemen opgetreden hiermee. Onze webmaster Petra heeft na heel wat op en neer mailen de problemen op kunnen lossen door een nieuw E-adres voor de website aan te maken. Dit adres luidt: Vriendenvandemolensdenbosch@gmail.com .
Mensen die de website bezoeken en dan iets door willen geven of vragen, kunnen dat doen via dit E-adres. Petra stuurt de vragen dan aan ons door.
 
Afhalen bestelde boeken (Liesbeth Verhoeven)
Tijdens de ‘Bossche Monumentenavond’ is er geen gelegenheid om de bestelde boeken af te halen. Voor leden die een of meerdere boeken besteld hebben:
U kunt uw bestelling afhalen op
  • zondag 9 september tijdens Open Monumentendag bij de Standerdmolen van Rosmalen van 11.00 tot 16.00 uur.
  • zaterdag 15 september van 10/00 – 12.00 uur ook bij de Standerdmolen.
Graag ontvang ik (secretaris)  van u een bericht welke dag u komt. Dit i.v.m. het meebrengen van de boeken.
Het is altijd mogelijk nog een boek(en) te kopen op die dagen, zeker als u dat van tevoren meldt. Dan nemen we er meer mee naar de stand. Het E-mailadres staat bovenaan de nieuwsbrief.

Tot slot
Wij hopen u te zien op 29 september as. bij de excursie naar Vinkel van 10.00 -12.00 uur. En Misschien op 4 september.
 
Uw Bestuur
0 Comments

    Datum

    August 2022
    June 2022
    March 2022
    December 2021
    November 2021
    July 2021
    April 2021
    March 2021
    February 2021
    November 2020
    August 2020
    May 2020
    March 2020
    November 2019
    August 2019
    June 2019
    November 2018
    August 2018
    September 2017
    May 2017
    January 2017
    July 2016
    April 2016
    December 2015
    September 2015
    December 2014
    September 2014
    June 2014
    December 2013
    August 2013
    April 2013
    November 2012
    September 2012
    April 2012
    November 2011
    July 2011
    March 2011
    December 2010
    August 2010
    March 2010
    December 2009
    August 2009
    April 2009
    December 2008
    August 2008
    April 2008
    December 2007
    August 2007
    April 2007
    January 2007
    October 2006
    June 2006
    January 2006
    September 2005