Voor de tweede maal gingen we relaxed met de bus op excursie. Ditmaal richting de oude Rijn (Alphen aan den Rijn en Leidschendam) met 26 leden en één aspirant-lid. We troffen een geweldige nazomerdag en zoals gebruikelijk helaas nauwelijks wind. En “met de wind van gisteren kun je niet malen” (aldus een spreukentegeltje in de Putmolen).
De eerste stop betrof de Molenviergang van Aarlanderveen. Terwijl op Kinderdijk de functie van de molens vrijwel vervangen is door een groot gemaal is deze viergang nog in gebruik. De reden om de molens te laten staan is dat men i.p.v. deze viergang tenminste drie gemalen had moeten bouwen. Het is de enige nog werkende molenviergang ter wereld.
De eerste stop betrof de Molenviergang van Aarlanderveen. Terwijl op Kinderdijk de functie van de molens vrijwel vervangen is door een groot gemaal is deze viergang nog in gebruik. De reden om de molens te laten staan is dat men i.p.v. deze viergang tenminste drie gemalen had moeten bouwen. Het is de enige nog werkende molenviergang ter wereld.
De molenaar van de Putmolen ontving ons met lekkere koffie. De Putmolen bleek een vijzelmolen (houten achtkanter) met verrassend veel ruimte op de benedenverdieping. De viergang kent een opvoerhoogte van ongeveer 4.75 meter zodat de vier molens op die manier zorgen voor droge voeten in de polder.
Ook de manier van leven van deze molenaars wordt steeds interessanter, het lijkt bijna een uitstervend ras. Dat blijkt ook wel wanneer de molenaar uitlegt dat hij een half salaris krijgt voor de 1000 draaiuren die hij moet leveren. De andere inkomsten komen van de melkkoeien die hij erop na houdt. Vaak hebben de molenaars een baan erbij maar wel met de afspraak dat het draaien van de molen altijd voor gaat. Een te hoog waterpeil samen met voldoende wind betekent maar één ding: draaien.
Grappig is ook dat de andere drie molens van de viergang gezamenlijk moeten draaien om het waterpeil in hun eigen deel weer binnen de perken te houden. Dus nooit tegelijk op zomervakantie, denk ik dan. Een kort bezoek aan molen nummer 3, de Bovenmolen, laat zien dat een molen met een scheprad veel minder ruimte heeft op de begane grond. De molenaar is er geboren en het is bijna zijn roeping om de molen te onderhouden.
Voordat we toe zijn aan het klapstuk nog even iets over water en tellen. Op weg naar de derde te bezoeken molen, de wipmolen in Leidschendam, kwamen we door de vele wegen en het rijden door een waterrijk gebied in de knel. Terwijl wij de molen met “vier vollen” zagen draaien, stapten we uit de bus en bleken we toch verder weg dan we dachten. Er zat nl. nog een wetering tussen en een brug was niet in de buurt. Een noodplan werd bedacht, eerst lunchen bij AC, de wipmolen overslaan en dan direct door naar het klapstuk. Bij het instappen na de lunch waren we collega Nico Koppers vergeten. Ik had geteld, excuus! Toen we erachter kwamen zaten we bijna in de file op de A4 waardoor het handiger bleek om de groep eerst af te zetten in de buurt van de laatste molen, “de Salamander” in Leidschendam.
Dat was het klapstuk, houtzaagmolen “de Salamander”. Het deed me een beetje denken aan de andere juweeltjes die we tijdens de eerdere excursies hebben gezien zoals de Collse watermolen, papiermolen “de Schoolmeester” en de oliemolen in Zaandam. Wat een prachtmolen! Een toonbeeld van een ambachtelijke molen en nog steeds in bedrijf. Hoewel de molen slechts zes keer per jaar op windkracht kan zagen, is de motor in staat om tweemaal per week zaagopdrachten uit te voeren. Vaak gebeurt dit voor scheepsbouw, molenmakers en muziekinstrumentenbouwers. Geweldig!
De geur hangt nog in mijn neus! De dikste boom die ooit gezaagd is blijkt een diameter te hebben gehad van meer dan 1 meter. Veel groter is het zaagraam ook niet. Op een grote slee worden de boomstammen langs de zaagbladen getrokken. Hierdoor wordt de boom meteen in meerdere planken gezaagd. Een fantastisch gezicht. “Zoals altijd wint wind, en houdt hout geen stand”.
Het aangeleverde hout moet 2 jaar uitwateren zodat de groeisappen uit het hout zijn. Daarmee wordt het hout ook oninteressant voor houtworm. De locatie van de molen aan de Vliet is een plaatje. Een aanrader voor de leden die niet zijn mee geweest. Dus ga de volgende keer gewoon mee, dan hoef je het allemaal niet te missen!
Moe maar voldaan gingen we weer op huis aan. Rond 18:00 uur waren we terug in
’s-Hertogenbosch met 26 mensen. Jawel 26, want René had met toestemming de bus eerder verlaten.
Verslag Willy Wartenberg
Foto's Liesbeth Verhoeven
Ook de manier van leven van deze molenaars wordt steeds interessanter, het lijkt bijna een uitstervend ras. Dat blijkt ook wel wanneer de molenaar uitlegt dat hij een half salaris krijgt voor de 1000 draaiuren die hij moet leveren. De andere inkomsten komen van de melkkoeien die hij erop na houdt. Vaak hebben de molenaars een baan erbij maar wel met de afspraak dat het draaien van de molen altijd voor gaat. Een te hoog waterpeil samen met voldoende wind betekent maar één ding: draaien.
Grappig is ook dat de andere drie molens van de viergang gezamenlijk moeten draaien om het waterpeil in hun eigen deel weer binnen de perken te houden. Dus nooit tegelijk op zomervakantie, denk ik dan. Een kort bezoek aan molen nummer 3, de Bovenmolen, laat zien dat een molen met een scheprad veel minder ruimte heeft op de begane grond. De molenaar is er geboren en het is bijna zijn roeping om de molen te onderhouden.
Voordat we toe zijn aan het klapstuk nog even iets over water en tellen. Op weg naar de derde te bezoeken molen, de wipmolen in Leidschendam, kwamen we door de vele wegen en het rijden door een waterrijk gebied in de knel. Terwijl wij de molen met “vier vollen” zagen draaien, stapten we uit de bus en bleken we toch verder weg dan we dachten. Er zat nl. nog een wetering tussen en een brug was niet in de buurt. Een noodplan werd bedacht, eerst lunchen bij AC, de wipmolen overslaan en dan direct door naar het klapstuk. Bij het instappen na de lunch waren we collega Nico Koppers vergeten. Ik had geteld, excuus! Toen we erachter kwamen zaten we bijna in de file op de A4 waardoor het handiger bleek om de groep eerst af te zetten in de buurt van de laatste molen, “de Salamander” in Leidschendam.
Dat was het klapstuk, houtzaagmolen “de Salamander”. Het deed me een beetje denken aan de andere juweeltjes die we tijdens de eerdere excursies hebben gezien zoals de Collse watermolen, papiermolen “de Schoolmeester” en de oliemolen in Zaandam. Wat een prachtmolen! Een toonbeeld van een ambachtelijke molen en nog steeds in bedrijf. Hoewel de molen slechts zes keer per jaar op windkracht kan zagen, is de motor in staat om tweemaal per week zaagopdrachten uit te voeren. Vaak gebeurt dit voor scheepsbouw, molenmakers en muziekinstrumentenbouwers. Geweldig!
De geur hangt nog in mijn neus! De dikste boom die ooit gezaagd is blijkt een diameter te hebben gehad van meer dan 1 meter. Veel groter is het zaagraam ook niet. Op een grote slee worden de boomstammen langs de zaagbladen getrokken. Hierdoor wordt de boom meteen in meerdere planken gezaagd. Een fantastisch gezicht. “Zoals altijd wint wind, en houdt hout geen stand”.
Het aangeleverde hout moet 2 jaar uitwateren zodat de groeisappen uit het hout zijn. Daarmee wordt het hout ook oninteressant voor houtworm. De locatie van de molen aan de Vliet is een plaatje. Een aanrader voor de leden die niet zijn mee geweest. Dus ga de volgende keer gewoon mee, dan hoef je het allemaal niet te missen!
Moe maar voldaan gingen we weer op huis aan. Rond 18:00 uur waren we terug in
’s-Hertogenbosch met 26 mensen. Jawel 26, want René had met toestemming de bus eerder verlaten.
Verslag Willy Wartenberg
Foto's Liesbeth Verhoeven