Excursie naar de ‘Klaaskensmolen’ in Neeroeteren (Liesbeth Verhoeven tekst en foto’s)
Na toch enig wachten op de laatste deelnemer zijn we met 25 leden en 3 introducées vertrokken via de A2 richting Maaseik. Onderweg valt er een forse regenbui. Binnen gaat de eerste uitgeserveerde kop koffie helaas ook om; nogmaals excuses gericht aan degene die daardoor is geraakt. De reis verloopt verder zo voorspoedig, dat we te vroeg bij de “Klaaskensmolen” te Neeroeteren aan komen. Dit tot schrik van Luc, de jongste van de twee molenaars, die dacht: ‘ik ben te laat’. De Klaaskensmolen ligt prachtig in het landschap. Tevoren loopt en kijkt men dan ook rondom de molen.
De Klaaskensmolen is één van de zestien watermolens die aan de Bosbeek hebben gestaan. Er zijn er nog dertien, waarvan twaalf in goede staat. Dit is na te zoeken op internet onder de zoekterm Bosbeek, België.
De Bosbeek is 24 km lang, ontspringt bij As (in het mijngebied) en is deels natuurlijk, deels gegraven (in 13e eeuw). De beek mondt bij Aldeneiken uit in de Maas, maar door de grindwinning is deze monding wel verlegd naar de Maasplas Heerenlaak. Het hele gebied van de Bosbeek is Europees beschermd en als deel van het Natura 2000-gebied “Bosbeekvallei”.
Molenaar Bram ontvangt ons hartelijk en vertelt over deze bijzondere watermolen/zaagmolen.
De Klaaskensmolen, ook wel Kluyskensmolen of Kleeskensmolen genoemd, is een watermolen van het onderslagtype. Onder de naam ‘De Kluyskensmolen’ is er een eerste vermelding als oliemolen in 1545. Door de Belgische provincie Limburg is op 7 juli 1848 de vastgestelde pegelhoogte van 0,650 meter goedgekeurd.
In 1914 of 1916 heeft de toenmalige eigenaar het molengebouw vergroot en een zaaginrichting bij geplaatst, zodat de molen vanaf die tijd als waterolie- en houtzaagmolen is gebruikt. Sinds 1970 is de gemeente Neeroeteren eigenaar van de molen, sinds de fusie de stad Maaseik. In 1986 heeft de molen een beschermde status gekregen. Bij de restauratie 1994 is het gebouw gerenoveerd. Het is wind en waterdicht, maar de sfeer van het oude dak met pannen op balken, opgestopt met stro is weg vindt Bram. Verder is toen de zaagmachine gereviseerd en een nieuw waterrad aangebracht. Nico Jurgens heeft hierbij samen gewerkt een architect uit Genk. De Klaaskensmolen is de laatste werkende watergedreven zaagwatermolen in Vlaanderen.
Na toch enig wachten op de laatste deelnemer zijn we met 25 leden en 3 introducées vertrokken via de A2 richting Maaseik. Onderweg valt er een forse regenbui. Binnen gaat de eerste uitgeserveerde kop koffie helaas ook om; nogmaals excuses gericht aan degene die daardoor is geraakt. De reis verloopt verder zo voorspoedig, dat we te vroeg bij de “Klaaskensmolen” te Neeroeteren aan komen. Dit tot schrik van Luc, de jongste van de twee molenaars, die dacht: ‘ik ben te laat’. De Klaaskensmolen ligt prachtig in het landschap. Tevoren loopt en kijkt men dan ook rondom de molen.
De Klaaskensmolen is één van de zestien watermolens die aan de Bosbeek hebben gestaan. Er zijn er nog dertien, waarvan twaalf in goede staat. Dit is na te zoeken op internet onder de zoekterm Bosbeek, België.
De Bosbeek is 24 km lang, ontspringt bij As (in het mijngebied) en is deels natuurlijk, deels gegraven (in 13e eeuw). De beek mondt bij Aldeneiken uit in de Maas, maar door de grindwinning is deze monding wel verlegd naar de Maasplas Heerenlaak. Het hele gebied van de Bosbeek is Europees beschermd en als deel van het Natura 2000-gebied “Bosbeekvallei”.
Molenaar Bram ontvangt ons hartelijk en vertelt over deze bijzondere watermolen/zaagmolen.
De Klaaskensmolen, ook wel Kluyskensmolen of Kleeskensmolen genoemd, is een watermolen van het onderslagtype. Onder de naam ‘De Kluyskensmolen’ is er een eerste vermelding als oliemolen in 1545. Door de Belgische provincie Limburg is op 7 juli 1848 de vastgestelde pegelhoogte van 0,650 meter goedgekeurd.
In 1914 of 1916 heeft de toenmalige eigenaar het molengebouw vergroot en een zaaginrichting bij geplaatst, zodat de molen vanaf die tijd als waterolie- en houtzaagmolen is gebruikt. Sinds 1970 is de gemeente Neeroeteren eigenaar van de molen, sinds de fusie de stad Maaseik. In 1986 heeft de molen een beschermde status gekregen. Bij de restauratie 1994 is het gebouw gerenoveerd. Het is wind en waterdicht, maar de sfeer van het oude dak met pannen op balken, opgestopt met stro is weg vindt Bram. Verder is toen de zaagmachine gereviseerd en een nieuw waterrad aangebracht. Nico Jurgens heeft hierbij samen gewerkt een architect uit Genk. De Klaaskensmolen is de laatste werkende watergedreven zaagwatermolen in Vlaanderen.
Voor het hek rond de molen staat dit infobord met uitleg over de watertoevoer en de krachtoverbrenging op de zaag middels riemen en assen. Verder staan rechts de molens aan de Bosbeek. Onderaan een tijdlijn waarop in Belgisch Limburg de molens zijn verschenen.
Het molenwerk van de houtzaagmolen is dus nog aanwezig met inbegrip van het betonnen sluiswerk, het metalen waterrad, alle roerend werk met sleezaag en alle toebehoren. Bram geeft uitleg over de diverse onderdelen van de zaagmachine en de aandrijving van de diverse onderdelen. De tanding van de zaag is ook speciaal 5 tanden naar links dan vijf tanden naar rechts. Om het zagen rustig te laten beginnen heeft men destijds een vrijloop gemaakt, die met een hefboom in- en uitgeschakeld kan worden. Hij geeft tenslotte een demonstratie van het zagen, nadat hij van Luc de jonge molenaar heeft gehoord dat het water voldoende opgestuwd is om het waterrad in beweging te kunnen krijgen. Enkele foto’s van het geheel. Buiten:
Het molenwerk van de houtzaagmolen is dus nog aanwezig met inbegrip van het betonnen sluiswerk, het metalen waterrad, alle roerend werk met sleezaag en alle toebehoren. Bram geeft uitleg over de diverse onderdelen van de zaagmachine en de aandrijving van de diverse onderdelen. De tanding van de zaag is ook speciaal 5 tanden naar links dan vijf tanden naar rechts. Om het zagen rustig te laten beginnen heeft men destijds een vrijloop gemaakt, die met een hefboom in- en uitgeschakeld kan worden. Hij geeft tenslotte een demonstratie van het zagen, nadat hij van Luc de jonge molenaar heeft gehoord dat het water voldoende opgestuwd is om het waterrad in beweging te kunnen krijgen. Enkele foto’s van het geheel. Buiten:
Gedeeltelijk gecementeerde noordgevel met metalen molenrad en jaartal 1914 + GBRG
Binnen: overzicht vanaf de noordgevel. Acteraan het kamrad dat de beweging van buiten naar binnen overbrengt met riemen op wielen, stangen en ten slotte de zaagaandrijving. Het zaagblad zit tussen de deels ingezaagde plank. De tanding is vijf tanden naar links, vijf naar rechts geneigd. Dit om niet te happen in het hout bij het zagen. Inmiddels is de machine in werking gezet. De plank is bijna door.
Na het stilzetten van de machine wordt er nog wat nagepraat. De beide molenaars worden bedankt voor hun duidelijke uitleg. Wij zoeken de bus op.
Verder gaat het naar het …
‘Mijndepot van Waterschei’ in Genk (Wilma Verhoeven tekst en foto’s).
Een eerste blik: een overweldigend mooi gebouw. De lift van de mijnschacht die op de achtergrond boven het gebouw uitkomt staat er los van en op enige afstand.
Verder gaat het naar het …
‘Mijndepot van Waterschei’ in Genk (Wilma Verhoeven tekst en foto’s).
Een eerste blik: een overweldigend mooi gebouw. De lift van de mijnschacht die op de achtergrond boven het gebouw uitkomt staat er los van en op enige afstand.
We worden welkom geheten en uitgenodigd plaats te nemen aan de voor de lunch gedekte tafels. De sandwiches zijn heerlijke rijk belegde Belse boterbroodjes en verder is er voor ieder een flinke punt Belse vlaai met koffie of thee.
Om 13.00 uur start de rondgang, in twee groepen. De mijn zelf mag niet meer betreden worden, vanwege de onveiligheid van de mijngangen.
Maar er is een prachtige oplossing gevonden/gemaakt!
In dit immense gebouw, dat het magazijn van de mijn is geweest, heeft men op de begane grond één mijngangenstelsel nagebouwd. Je ervaart het als:
!! JE BENT ECHT ONDER DE GROND IN EEN MIJNGANG!!
Om 13.00 uur start de rondgang, in twee groepen. De mijn zelf mag niet meer betreden worden, vanwege de onveiligheid van de mijngangen.
Maar er is een prachtige oplossing gevonden/gemaakt!
In dit immense gebouw, dat het magazijn van de mijn is geweest, heeft men op de begane grond één mijngangenstelsel nagebouwd. Je ervaart het als:
!! JE BENT ECHT ONDER DE GROND IN EEN MIJNGANG!!
Plattegrond van Waterschei: Mijn en Woonwijk voor de arbeiders
Hier is alles nagebouwd, wat er in de mijn/mijngangen te vinden is. Diverse soorten gereedschappen, kooien, helmen/kleding. Boorapparatuur in alle soorten en maten.
Wagens met steenkool, transportsystemen om de steenkool te verplaatsen, om de kompels te vervoeren, alsook de arts om bij gewonden te komen, deze te verzorgen en naar boven te halen. Alarminstallaties, grote klokken, mijnwerkerslampen en historische foto’s.
Zelfs de grafsteen van de in 1960 in de mijn Zwartberg onder een transportband omgekomen Nederlandse mijnwerker heeft hier een plaats gekregen. Onze gids benadrukt: ook dit hoorde bij het leven van de mijnwerkers!
Een indrukwekkend mijnmuseum!
Wagens met steenkool, transportsystemen om de steenkool te verplaatsen, om de kompels te vervoeren, alsook de arts om bij gewonden te komen, deze te verzorgen en naar boven te halen. Alarminstallaties, grote klokken, mijnwerkerslampen en historische foto’s.
Zelfs de grafsteen van de in 1960 in de mijn Zwartberg onder een transportband omgekomen Nederlandse mijnwerker heeft hier een plaats gekregen. Onze gids benadrukt: ook dit hoorde bij het leven van de mijnwerkers!
Een indrukwekkend mijnmuseum!
Ter afsluiting wordt een film getoond over het ontstaan van de vele mijnen in dit gebied en het zware werk van de mijnwerkers voor hun dagelijkse boterham.
In het restaurantje is een permanente tentoonstelling.
In het restaurantje is een permanente tentoonstelling.
Na afloop van de rondleiding heeft de een een pafje genomen buiten en anderen een Bels biertje of ander drankje. De voorzitter van de Stichting Mijn Verleden en enkele gidsen maken nog een praatje met ons. Zij hebben allen nog in de mijn gewerkt tot de sluiting in 1987. Zij geven herhaaldelijk aan dat zij blij zijn met de belangstelling die wij hebben getoond voor hun werk.
Dan de bus in en terug naar ’s-Hertogenbosch.
Het was weer een mooie excursie die Vlijmense Wim en Liesbeth voor ons hebben georganiseerd (Wilma).
Dan de bus in en terug naar ’s-Hertogenbosch.
Het was weer een mooie excursie die Vlijmense Wim en Liesbeth voor ons hebben georganiseerd (Wilma).